تخم نطفه دار برای جوجه کشی ، به عنوان نخستین حلقه از زنجیره تولید و پرورش پرندگان نقش تعیین کننده ای در موفقیت فرآیند جوجه کشی دارد. برخلاف تخم های معمولی که به طور عمده برای مصارف خوراکی تولید می شوند، تخم های نطفه دار حاصل لقاح کامل میان پرنده های نر و ماده بوده و پتانسیل تبدیل شدن به یک موجود زنده را در دل خود جای داده اند. اما لازم است تا حتما به این موضوع توجه کنید که کیفیت و شرایط این تخم ها سرنوشت فرآیند جوجه کشی را رقم می زند؛ به گونه ای که کوچکترین نقص در انتخاب، نگهداری یا انتقال آنها می تواند کل چرخه پرورش را با شکست مواجه سازد. در طی سال های اخیر، با افزایش توجه به پرورش صنعتی و خانگی پرندگان زینتی و اقتصادی، شناخت علمی و دقیق ویژگی های تخم نطفه دار بیش از پیش اهمیت یافته است. به همین جهت، بررسی تفاوت ها، شرایط نگهداری و عوامل موثر بر کیفیت تخم نطفه دارمی تواند راهنمایی ارزشمندی برای علاقه مندان و فعالان این حوزه باشد. لذا، اگر شما از فعالان این حوزه بوده و به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه علاقه مندید، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید؛
تخم نطفه دار برای جوجه کشی چه ویژگی های دارد ؟
قبل از هر چیزی لازم است تا بدانید که تخم نطفه دار، تخمی است که پس از جفتگیری پرنده نر و ماده تشکیل می شود و درون آن سلول تخمک با اسپرم ترکیب شده و یک نطفه شکل گرفته است. این تخم، قابلیت رشد و تبدیل نطفه به جوجه را دارد. در حالی که یک تخم معمولی و بدون نطفه حاصل پرنده ماده ای است که بدون جفتگیری تخمگذاری کرده و تنها ارزش خوراکی دارد، نه تولیدمثلی. به عبارت ساده، همه تخم ها قابل خوردن هستند اما تخم های نطفه دار امکان ادامه حیات و تولد جوجه را دارند.
تخم نطفه دار مناسب برای جوجه کشی
نحوه تشکیل تخم های نطفه دار در بدن پرندگان
فرآیند تشکیل تخم نطفه دار از همان لحظه لقاح آغاز می شود. اسپرم پرنده نر، پس از جفتگیری وارد دستگاه تولیدمثلی پرنده ماده شده و با تخمک آزاد شده ترکیب می شود. در این مرحله، سلولی به نام زیگوت شکل می گیرد که پایه اصلی جنین آینده می باشد. سپس، لایه های مختلف تخم شامل زرده، سفیده، غشاها و پوسته آهکی به مرور در دستگاه تناسلی ماده به تخم اضافه می شوند تا تخم کامل تشکیل شده و آماده خروج از بدن پرنده گردد.
ویژگی های ظاهری تخم نطفه دار سالم
توجه کنید که یک تخم نطفه دار سالم دارای یک سری از ویژگی های منحصر به فرد می باشد. آگاهی از مجموعه این ویژگی ها، به شما کمک خواهد کرد که بهترین تخم های نطفه دار را برای جوجه کشی انتخاب کنید و احتمال موفقیت بیشتری داشته باشید. این ویژگی های مهم عبارتند از؛
شکل و اندازه متناسبی دارد؛ یعنی نه خیلی ریز و نه خیلی درشت است. زیرا، تخم های غیرنرمال معمولا درصد جوجه دهی پایین تری دارند.
پوسته یکدست و بدون ترکی دارد؛ چرا که پوسته تخم باید سالم، یکنواخت و بدون هر گونه شکستگی یا برآمدگی باشد.
رنگی طبیعی و شفافیت مناسب داشته باشد؛ توجه کنید که رنگ تخم بسته به گونه پرنده متغیر است اما پوسته نباید به صورت غیرعادی لکه دار یا کدر باشد.
دارای وزنی مناسب باشد؛ دقت کنید که تخم های نطفه داری که بیش از حد سبک یا سنگین هستند، معمولا کیفیت لازم برای جوجه کشی را ندارند.
تفاوت تخم نطفه دار و بدون نطفه گونه های مختلف پرندگان
ابتدا لازم است تا بدانید که تفاوت اصلی میان تخم های نطفه دار و بدون نطفه در همه گونه های پرندگان یکسان است. این تفاوت، تنها در وجود یا عدم وجود نطفه می باشد. با این حال، در گونه های مختلف پرندگان همچون مرغ، بوقلمون، کبک، بلدرچین، کبوتر یا پرندگان زینتی همچون قناری و طوطی سانان برخی از جزئیات متفاوت می باشد؛ به عنوان مثال، در مرغ ها و بوقلمون ها، تخم های نطفه دار معمولا با فرآیند کندلینگ یا نوربینی به سرعت قابل تشخیص هستند، در بلدرچین ها تشخیص نطفه درون تخم به دلیل پوسته خال دار و ضخیم سخت تر است و نیاز به دقت بیشتری دارد و نیز، در کبوترها و پرندگان زینتی، به طور کلی، تخم ها کوچک تر هستند و نگهداری آنها برای جوجه کشی مصنوعی حساسیت بیشتری دارد. بنابراین، توجه کنید که هر چند در تمامی این تخم ها اساس تفاوت یکسان است، اما شرایط تشخیص و میزان حساسیت در گونه های مختلف پرندگان تغییر می کند.
شرایط صحیح نگهداری تخم نطفه دار برای جوجه کشی
دقت کنید که نگهداری درست تخم نطفه دار قبل از انتقال آن به درون دستگاه جوجه کشی یا قرار گرفتن در زیر پرنده مادر بسیار مهم است. زیرا، کیفیت نطفه به شدت تحت تاثیر شرایط محیطی قرار می گیرد. مهمترین نکاتی که باید حتما در این زمینه مورد توجه قرار گیرند، در زیر آمده اند؛
بهترین دما برای نگهداری تخم های نطفه دار بین 15 تا 18 درجه سانتیگراد است و دمای بالاتر از آن می تواند باعث شروع زودهنگام رشد جنین و مرگ آن شود.
میزان رطوبت محیط نیز، باید حدود 55 تا 65 درصد باشد تا بدین ترتیب، از خشک شدن و یا تعریق پوسته جلوگیری شود.
شما نباید چرخاندن منظم تخم ها را فراموش کنید؛ یعنی، اگر قرار است تا تخم ها را برای بیش از چند روز نگهداری کنید، باید روزانه چند بار آنها را بچرخانید تا زرده شان به پوسته نچسبد.
دقت کنید که محیط نگهداری حتما تمیز و بدون هرگونه آلودگی باشد. چرا که نگهداری تخم ها در محیطی به دور از گرد و غبار، بدون بوی تند یا بوی مواد شیمیایی ضروری است.
مدت زمان نگهداری از تخم های نطفه دار نیز، مهم است؛ بهتر است تا تخم ها را حداکثر تا 7 روز قبل از جوجه کشی مصرف کنید. زیرا، نگهداری طولانی مدت آنها شانس هچ را کاهش می دهد.
عوامل موثر بر کیفیت تخم های نطفه دار
شما باید بدانید که کیفیت تخم های نطفه دار به عوامل متعددی وابسته می باشد که در نهایت، همین عوامل تعیین می کنند که چه درصدی از تخم ها به جوجه سالم تبدیل خواهند شد. از جمله مهمترین این عوامل می توان به موارد زیر اشاره نمود؛
تغذیه پرنده
شما باید به نحوه تغذیه پرنده های مولد توجه بیشتری داشته باشید. برای مثال، لازم است تا پرنده های نر و ماده یک جیره غذایی متعادل و غنی از پروتئین، ویتامین ها به ویژه آ، د و ای و نیز، مواد معدنی شامل کلسیم، فسفر، سلنیوم و روی داشته باشند. دقت کنید که کمبود هر یک از مواد گفته شده می تواند باعث ضعف نطفه یا تشکیل تخم های غیرعادی شود.
سن پرنده
سن پرنده های شما نیز، در تولید تخم های نطفه دار مهم است. توجه کنید که پرندگان خیلی جوان یا پیر تخم هایی با کیفیت پایین تر تولید می کنند و به همین دلیل، بهترین سن باروری برای اکثر گونه ها معمولا در میانه دوره تولیدمثلی آنها می باشد.
سلامت گله
سلامتی گله پرندگان شما نیز، از دیگر نکات حائز اهمیت در تولید تخم های نطفه دار سالم می باشد؛ به طور کلی، مواردی همچون بیماری ها، استرس، انگل های داخلی و خارجی یا شرایط بهداشتی نامناسب به طور مستقیم بر روی ناباروری و کیفیت تخم های نطفه دار تولیدی پرنده هایتان اثر منفی می گذارد. البته، شما می توانید در مرحله اول از واکسیناسیون و سپس از داروهای مناسب برای بهبود این اوضاع استفاده نمایید.
شرایط و محیط نگهداری گله
یکی دیگر از نکات مهم در تولید تخم های نطفه دار، شرایط محیطی می باشد؛ دمای بیش از حد، سرمای شدید یا نور نامناسب می تواند بر روی باروری و میزان تخمگذاری پرنده ها اثر بگذارد. حواستان باشد که یک محیط پرورشی ایده آل باید دمای متعادل، تهویه مناسب و نور کافی داشته باشد.
نسبت نر و ماده برای تولید تخم نطفه دار برای جوجه کشی
به نسبت نرها به ماده ها دقت کنید؛ زیرا، در گونه هایی همچون مرغ یا بوقلمون اگر تعداد نرها کم یا زیادتر از حد استاندارد باشد، کیفیت و درصد نطفه دار بودن تخم ها کاهش پیدا می کند. لذا، باید بدانید که رعایت نسبت استاندارد مثلا لزوم وجود یک خروس برای 8 تا 10 مرغ جهت تولید تخم های نطفه دار اهمیت زیادی دارد.
نژاد و ژنتیک پرنده
پژنتیک و نژاد پرندگان در این قضیه بسیار مهم است. برخی از نژادهای پرندگان، ذاتا قدرت باروری و تخمگذاری بالاتری داشته و برخی دیگر مانند تخم نطفه دار طوطی سانان تعداد کمتر و میزان باروری کمتری دارند. لذا، لازم است تا انتخاب دقیق تری بین این نژادها برای پرورش انجام دهید. چرا که انتخاب نژاد مناسب و بهبود ژنتیکی در دراز مدت کیفیت تخم های نطفه دار تولیدی را افزایش خواهد داد.
عوامل موثر بر جوجه کشی تخم نطفه دار
نقش تخم نطفه دار در موفقیت جوجه کشی طبیعی و مصنوعی
گفتیم که تخم هایی که نطفه دارند، به عنوان نقطه آغاز چرخه زندگی پرندگان بوده و در واقع، اصلی ترین عامل موفقیت شما در فرآیند جوجه کشی می باشند؛ حال، چه جوجه کشی به صورت طبیعی و در زیر پرنده مادر صورت گیرد و چه به روش مصنوعی با استفاده از دستگاه جوجه کشی باشد.
در جوجه کشی طبیعی، پرنده ماده پس از انتخاب و نشستن بر روی تخم ها، شرایط دمایی و رطوبت لازم را به طور طبیعی فراهم می کند. در این حالت، اگر تخم ها نطفه دار و سالم نباشند، پرنده مادر مدت زیادی بر روی آنها می نشیند و هیچ نتیجه ای حاصل نمی شود. این امر، موجب خستگی و کاهش توان تولیدی پرنده می شود.
همچنین، در روش مصنوعی، حتی پیشرفته ترین دستگاه های جوجه کشی نیز، بدون وجود تخم های نطفه دار سالم کارایی نخواهند داشت. دلیل این موضوع آن است که یک دستگاه تنها می تواند شرایط مناسب دمایی، رطوبتی و تهویه محیط را فراهم نماید. اما، این کیفیت اولیه تخم های نطفه دار است که تعیین می کند چه درصدی از تخم ها تبدیل به جوجه خواهند شد.
به همین دلیل، باید بدانید که انتخاب صحیح تخم نطفه دار اولین و مهمترین گام برای تضمین موفقیت در هر نوع جوجه کشی است. چرا که کیفیت تخم مستقیما با میزان هچ یا درصد جوجه کشی ارتباط دارد و بی توجهی بدان کل فرآیند را بی نتیجه می نماید.
جمع بندی و سوالات متداول در مورد تخم نطفه دار برای جوجه کشی
پس از مطالعه این مقاله مستحضرید که تخم نطفه دار سنگ بنای اصلی پرورش موفق پرندگان می باشد و توجه به کیفیت آن، تضمین کننده آینده گله و بازدهی پرورش دهنده خواهد بود. به همین دلیل است که می گوییم انتخاب صحیح، نگهداری اصولی و شناخت عوامل موثر بر کیفیت این تخم ها می تواند تفاوت های میان یک جوجه کشی موفق و یک تجربه ناموفق را رقم بزند. لذا، لازم است تا شما همواره با دیدی علمی و دقیق به فرآیند انتخاب و استفاده از تخم نطفه دار نگاه کنید. زیرا، هر تخم سالم و نطفه دار در دل خود نوید تولد و زندگی تازه ای را نهفته دارد.
سوالاتی که ممکن است از خودتان پرسیده باشید؟
– به نظر شما، تخم های نطفه دار چه تفاوتی با تخم های معمولی و بدون نطفه دارند؟
باید بگوییم که تخم های نطفه دار تخم هایی هستند که حاصل لقاح پرنده های نر و ماده می باشند و قابلیت تبدیل شدن به جوجه را دارند. اما، تخم های معمولی بدون نطفه تنها برای مصارف خوراکی استفاده می شوند.
– چه عواملی بر کیفیت تخم های نطفه دار تاثیر می گذارند؟
می توان گفت که مواردی همچون تغذیه پرندگان مولد، سن پرنده ها، سلامتی گله، شرایط محیطی، نسبت پرنده های نر به ماده و ژنتیک پرندگان از جمله مهمترین عوامل موثر بر کیفیت این تخم ها می باشند.
– به نظر شما بهترین شرایط نگهداری تخم های نطفه دار پیش از جوجه کشی باید چگونه باشد؟
شرایط ایده آل برای نگهداری تخم های نطفه دار به صورت دمای 15 تا 28 درجه سانتیگراد، رطوبت 55 تا 65 درصد، چرخاندن منظم تخم ها و نگهداری در محیطی تمیز و عاری از آلودگی می باشد.
– نقش تخم های نطفه دار در موفقیت جوجه کشی طبیعی و مصنوعی چیست؟
در این باره، کیفیت تخم های مذکور تعیین کننده اصلی درصد هچ می باشد. لذا، حتی، بهترین دستگاه های جوجه کشی یا مراقبت پرنده مادر بدون تخم سالم نتیجه ای خوب و موفقیت آمیز در پی نخواهد داشت.
– با توجه به متن بالا، نشانه های یک تخم سالم نطفه دار را بگویید؛
دارا بودن پوسته ای سالم و بدون ترک، شکل و اندازه مناسب، رنگ طبیعی، وزن مناسب و نبود لکه های غیرعادی از جمله نشانه های یک تخم نطفه دار سالم هستند.