صنعت پرورش طیور، یکی از حساس ترین و پویاترین بخش های کشاورزی و دامپروری می باشد که کوچک ترین بی توجهی در هر یک از مراحل آن می تواند تاثیرات عمیقی بر سلامتی، کیفیت و بهره وری نهایی داشته باشد. مثلا مرحله حمل و نقل جوجه ها و تخم نطفه دار یکی از مهم ترین بخش ها است. این مرحله، برخلاف ظاهر ساده اش، نیازمند رعایت دقیق ترین اصول بهداشتی، محیطی و فنی توسط شماست. زیرا، جوجه های کوچک موجوداتی فوق العاده آسیب پذیر بوده و تخم ها نیز، نسبت به ضربه، دما و رطوبت حساسیت بالایی دارند. به همین جهت، فراهم نمودن شرایط مناسب برای انتقال این موجودات نه تنها به بقای آنها بلکه به سود شما نیز، تاثیر می گذارد. شما می توانید جهت آگاهی از نحوه صحیح انتقال و حمل و نقل جوجه ها و تخم ها در ادامه با ما همراه باشید؛
حمل ونقل جوجه و تخم نطفه دار
شرایط حمل و نقل و انتقال جوجه ها و تخم نطفه دار
با توجه به اینکه، استاندارد بودن شرایط حمل و نقل و انتقال جوجه ها و تخم مرغ ها به سالن پرورشی از عموام مهم تاثیر گذار بر جوجه ها و محصولات شما دارد، بیایید تا در این قسمت به مطالعه این شرایط بپردازیم. شرایط حمل و نقل و انتقال جوجه ها باید به صورت زیر باشد؛
– سن و زمان انتقال در حمل و نقل جوجه ها و تخم نطفه دار
• جوجه های انتخابی باید یک روزه بوده و در ساعات خنک روز یا اوایل صبح و شب منتقل شوند.
– نوع وسیله نقلیه
• از کامیون یا وانت مخصوص حمل طیور با کابین ایزوله و تهویه دار استفاده کنید که دارای بدنه داخلی قابل شستشو و ضدعفونی بوده و سیستم تهویه ای مطبوع داشته باشد. توجه کنید که کف وسیله نقلیه باید صاف و ضد لغزش باشد.
– جعبه ها و کارتون های حمل
• از جعبه هایی مخصوص از جنس مقوا یا پلاستیک مشبک استفاده کنید که دارای تهویه مناسبی باشند. اندازه جعبه ها طوری باشد که حداکثر ظرفیت 100 جوجه را داشته و کف جعبه صاف، خشک و بدون لغزندگی باشد.
– چیدمان جعبه ها در حمل و نقل جوجه ها و تخم نطفه دار
• شما باید جعبه ها را طوری بر روی پالت یا سکو بچینید که ما بین آنها جریان هوا برقرار باشد. همچنین، از چیدن بیش از 6 لایه بر روی هم بپرهیزید.
– کنترل دما و رطوبت
• برای جوجه های یک روزه، دمای 28 تا 32 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 50 تا 60 درصد نیاز است و شما باید از نوسانات دمایی، وزش مستقیم باد یا رطوبت بالا جلوگیری کنید.
– مدت زمان حمل و نقل
• جوجه ها حداکثر 6 تا 8 ساعت بدون استراحت می توانند تحمل کنند. لذا، در مسیر طولانی نیاز به استراحت و تهویه مجدد دارند. تاخیر در رسیدن به سالن باعث کم آبی بدن، ضعف و مرگ جوجه ها شود.
– تغذیه و آبدهی در حمل و نقل جوجه ها و تخم نطفه دار
• جوجه های یک روزه تا 48 ساعت به آب و غذا نیاز ندارند. لذا، از تاخیر طولانی در مسیر بپرهیزید.
– بهداشت و ضدعفونی
• راننده و پرسنل لباس کار تمیز پوشیده و حتما وسیله نقلیه را قبل و بعد از حمل بار بشویید.
– عدم ایجاد استرس
• وسیله دارای تهویه بوده و رانندگی آرام باشد تا از صداهای بلند، تکان های شدید و لرزش زیاد جلوگیری شود.
اسناد مورد نیاز در حمل و نقل جوجه و تخم نطفه دار
• توجه داشته باشید که حتما اسنادی همچون برگ شناسایی گله، گواهی بهداشتی و برگه بارنامه را همراه داشته باشید و اطلاعاتی همچون مبدا، مقصد، سن و تعداد جوجه ها، واکسن های تزریق شده و دمای انتقال معلوم و مشخص باشد.
توجه داشته باشید که اگر شرایط استاندارد حمل و نقل جوجه ها رعایت نشود، عواقب تاسف باری خواهد داشت که هم می تواند برای سلامتی جوجه ها فاجعه بار باشد، هم برای بازده اقتصادی مزرعه و حتی وضعیت بهداشتی کل سیستم پرورشی. برخی از این عواقب به ترتیب زیرند؛
– افزایش تلفات جوجه های یک روزه که بسیار حساس اند. همچنین، اگر دما یا تهویه محل مناسب نباشد نیز، جوجه ها خفه و تلف می شوند.
– استرس، کم آبی، گرما و خستگی شدید باعث افت رشد اولیه جوجه ها می شود.
– جوجه های ضعیف یا استرسی به ضعف سیستم ایمنی دچار می شوند و احتمال ابتلا به بیماری هایی مثل کوکسیدیوز، برونشیت، نیوکاسل و عفونت های باکتریایی بالا می رود.
– جوجه هایی که در مسیر حمل آسیب می بینند، رشد کمتری نسبت به بقیه دارند. این مسئله، منجر به ایجاد گله ای با وزن های ناهماهنگ می شود.
– شما باید برای رفع تلفات، درمان بیماری ها و تقویت جوجه های آسیب دیده هزینه های اضافی دارو و مکمل را پرداخت نمایید.
– اگر جوجه ها در پی فروش، به مزرعه های دیگر حمل شده و در مسیر آسیب ببینند، خریدار ناراضی شده و اعتمادش را به شما از دست خواهد داد. لذا، قراردادش را با شما فسخ خواهد نمود.
-استرس ناشی از حمل و نقل می تواند اثرات بلندمدتی مثل افت بازدهی تولید، پرریزی زودرس یا کاهش کیفیت لاشه داشته باشد.
– جوجه هایی که در اثر استرس یا ضعف آسیب دیده اند، به واکسن ها واکنش مناسبی نشان نمی دهند و ممکن است حفاظت مناسبی پیدا نکنند.
در مرحله دوم، تمرکز اصلی را بر روی تخم مرغ های نطفه دار می گذاریم. تخم های نطفه دار نسبت به تخم های خوراکی بسیار حساس تر بوده و نیازمند رعایت اصول دقیق تری می باشند. شرایط حمل و نقل و انتقال تخم های نطفه دار به شرح زیرند.
حمل و نقل جوجه
زمان بندی صحیح حمل و نقل جوجه و تخم نطفه دار
• تخم های نطفه دار باید حداکثر ظرف 3 تا 5 روز بعد از تخم گذاری منتقل شوند. زیرا، هرچه این تخم ها زودتر به دستگاه جوجه کشی برسند، درصد جوجه آوری آنها بالا خواهد رفت. توجه داشته باشید که حمل تخم ها باید در ساعات خنک روز مثل طرف صبح یا شب انجام شود.
– دما و رطوبت کابین حین حمل و نقل
• دمای مطلوب محیط 16 تا 18 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 70 تا 80 درصد می باشد. همچنین، توجه کنید که تخم ها نباید در معرض باد مستقیم، نور خورشید یا سرمای شدید قرار بگیرند. زیرا، تغییرات دمایی ناگهانی باعث مرگ جنین یا کاهش کیفیت نطفه می شود.
– نحوه چیدمان تخم ها
• شما باید تخم ها را در شانه های مخصوص حمل از جنس پلاستیک یا مقوای مقاوم قرار دهید. دقت کنید که انتهای باریک تخم ها را باید به سمت پایین قرار دهید تا به هنگام حمل، جایگاه جنین ثابت بماند. حواستان جمع باشد تا شانه ها را طوری بر روی هم قرار ندهید که به هم فشار بیاورند. بهتر است بین هر لایه فضای تنفسی کافی وجود داشته باشد.
– نوع وسیله حمل نقل جوجه و تخم نطفه دار
• شما باید از وسایل نقلیه با کابین ایزوله، دارای تهویه و کنترل دما استفاده کنید. همچنین، لازم است تا سطح داخلی ماشین قابل شستشو بوده و ضدعفونی شود. توجه کنید که در صورت نیاز، می توانید از جعبه های عایق حرارتی یا کانتینرهای یخچالی نیز، استفاده کنید.
– مدت زمان مجاز حمل
• شما نباید اجازه دهید که زمان حمل از حدود 12 ساعت فراتر برود. اگر مسافت مسیر طولانی باشد نیز، تخم ها باید در شرایط دمایی ثابت نگهداری شوند. حتما سعی کنید که در طول مسیر از توقف های طولانی بپرهیزید.
– لرزش و ضربه
• ضربه و لرزش های بیش از حد می توانند باعث ترک خوردگی پوسته یا مرگ نطفه شوند. بدین منظور بهتر است تا جعبه ها را بر کف ماشین محکم نمایید تا حین حرکت نلغزند و جابجا نشوند. توجه کنید که رانندگی راننده باید یکنواخت و بدون هر ترمز شدید باشد.
– عدم قرار گرفتن تخم ها در معرض گازهای مضر
• تخم های نطفه دار نباید در تماس با گازهایی مثل دی اکسید کربن، آمونیاک یا اتیلن قرار بگیرند. این گازها، معمولا از طریق منافذ پوسته وارد تخم شده و جنین را مسموم می نمایند.
– تهویه
• دقت کنید که وجود تهویه ملایم و نبود باد مستقیم ضروری است. شما باید در داخل وسیله نقلیه انتخابی خود گردش هوای آرام برقرار نمایید تا گرما و رطوبت کنترل شود. بهتر است تا بدین منظور، حتما محل نگهداری تخم ها دارای یک سیستم تهویه قدرتمند باشد.
– عدم شستشوی تخم قبل از حمل
• دقت کنید که تخم مرغ های نطفه دار نباید به هیچ وجه شسته شوند. زیرا، شستن باعث از بین رفتن لایه محافظ پوسته می شود و تخم را مستعد نفوذ عوامل بیماری زا می کند.
مستند سازی و برچسب گذاری در حمل و نقل جوجه و تخم نطفه دار
• هر بسته یا شانه باید شامل اطلاعاتی مانند؛ تاریخ تخم گذاری، مزرعه یا سالن مبدا، نژاد طیور، تعداد تخم ها، شرایط حمل، گواهی بهداشتی و فرم ثبت دما باشد.
همچنین، لازم به ذکر است که اگر شرایط استاندارد حمل و نقل تخم های نطفه دار رعایت نشود، این مسئله پیامدهای بسیار جدی و پر هزینه ای را برای شما به وجود خواهد آورد. برخی از این عواقب به ترتیب زیر برای شما جمع آوری شده اند؛
– بزرگترین پیامد این است که درصد زیادی از تخم ها اصلا به جوجه تبدیل نخواهند شد.
– تغییر دمای ناگهانی، لرزش زیاد یا کاهش اکسیژن باعث می شود که جنین در مراحل اولیه یا میانی رشد بمیرد.
– حمل و نقل بد تخم ها منجر به ایجاد جوجه هایی با ناهنجاری های فیزیکی، ضعف عضلانی یا ناتوانی در ایستادن می شود. در مراحل بعدی، این جوجه ها خود به خود تلف خواهند شد. لذا، بهتر است حذف شوند.
– ضربه و لرزش زیاد باعث ترک خوردگی یا شکستن تخم ها می شود. تخم ترک خورده، محیط خوبی برای ورود باکتری هاست و اصلا نباید در دستگاه جوجه کشی قرار بگیرد.
– اگر دمای محیط بالا بوده و تهویه کافی نباشد، باکتری ها و قارچ ها فعال شده و از طریق منافذ پوسته تخم به داخل نفوذ می کنند. این روند، منجر به تعفن، بوی بد یا انفجار تخم در دستگاه می شود که برای سایر تخم ها بسیار خطرناک است.
– جنین نسبت به دماهای بالا یا پایین بسیار حساس است. لذا، شوک حرارتی باعث می شود تا نتواند مراحل تقسیم سلولی و رشد اندام ها را به درستی طی کند.
– وقتی درصد زیادی از تخم ها تلف می شوند یا جوجه ها ناقص در می آیند، هزینه تخم، حمل، جوجه کشی و زمان صرف شده به ضرر تبدیل می شود. بعلاوه، بازده نهایی مزرعه پایین آمده و سوددهی کاهش می یابد.
– گاهی تخم های آلوده یا ترک خورده ممکن است در داخل دستگاه نشتی داشته و ایجاد قارچ نمایند و تمام محیط را آلوده کنند. به همین دلیل، باید بعد از هر بار آلودگی دستگاه را کاملا ضدعفونی و حتی تعمیر نمایید.
– جوجه هایی که از تخم های آسیب دیده متولد می شوند، معمولا کم جان، ضعیف و مستعد بیماری هستند و باید هر چه سریع تر حذف شوند.
جمع بندی حمل نقل جوجه و تخم نطفه دار
توجه داشته باشید که رعایت اصول استاندارد در حمل و نقل جوجه ها و تخم های نطفه دار یک الزام فنی بوده و به عنوان یک مسئولیت اخلاقی در قبال جان موجودات زنده و سرمایه هایتان شناخته می شود. لذا، هر گونه بی توجهی در این مرحله می تواند زنجیره ای از خسارات جبران ناپذیر را برای شما به همراه داشته باشد. بنابراین، شما باید پایبندی به استانداردهای حمل و نقل را به عنوان یکی از ارکان اصلی موفقیت خود در برنامه قرار داده و به هیچ وجه، از عمل بدانها سرباز نزنید.
سوالات متداول در مورد حمل نقل جوجه و تخم نطفه دار
سوالاتی که ممکن است از خودتان پرسیده باشید؟
– چرا باید انتقال و حمل و نقل جوجه ها با دقت و احتیاط انجام شود؟
این موضوع برای جلوگیری از ایجاد استرس، تلفات و نیز، بیماری های تنفسی یا گوارشی ضروری است.
– به هنگام حمل و نقل تخم های نطفه دار دمای مناسب چقدر است؟
دمای ایده آل برای تخم های نطفه دار در حال انتقال در حدود 16 تا 18 درجه سانتیگراد می باشد.
– جوجه ها در حین حمل و نقل و انتقال به سالن تا چه مدت نباید آب و مواد غذایی بخورند؟
جوجه ها تا 24 ساعت پس از تولد می توانند بدون آب و غذا زنده بمانند و بعد از آن باید از لحاظ آب تازه و غذای کافی غنی باشند.
– اگر هنگام انتقال تخم ها به لرزش شدید دچار شوند، چه اتفاقی می افتد؟
این مسئله باعث مرگ جنین یا ترک خوردن پوسته می شود.
– تخم های نطفه دار را به کدامین طرف باید در شانه قرار داد؟
شما باید انتهای باریک تخم را رو به پایین قرار دهید تا جایگاه جنین ثابت بماند.