فرآیند جوجه کشی، فرآیندی بسیار حساس و دقیق است که در آن شما تنها با قرار دادن عوامل مختلف در کنار یکدیگر و رعایت نکات مهم جوجه کشی می توانید به نتیجه ای موفق و سالم برسید. بسیاری از علاقه مندان به پرورش طیور به ویژه در مراحل ابتدایی کار، تصور می کنند که تنها فراهم نمودن یک دستگاه جوجه کشی برای شروع کار کافی است. در حالی که موفقیت در این مسیر نیازمند رعایت اصول علمی، فراهم کردن شرایط محیطی مناسب و دقت در جزئیات می باشد. برای یک جوجه کشی موفق، یک سری نکات کلیدی وجود دارند که ما در این مقاله، قصد داریم تا با نگاهی جامع بدان مسیر را برای شما هموارتر نماییم. اکنون، اگر شما هم به دنبال دستیابی به نتایجی بهتر با درصد هچینگ بالاتر هستید، با ما همراه باشید تا با اصول یک جوجه کشی موفق آشنا شوید و بتوانید سود حاصل از کسب و کار خود را بالا ببرید. زیرا، تنها راه موفقیت پیاده سازی اصولی و علمی تمام مراحل جوجه کشی است.

نکات اصلی جوجه کشی استاندارد
برای یک جوجه کشی موفق به چه چیزهایی نیاز دارید؟
مراقبت های لازم برای جوجه کشی شامل سه مرحله است؛ قبل از شروع، حین فرایند و بعد از آن.
اکنون می خواهیم هر کدام از این مراحل و اقداماتی که لازم است تا طی آنها انجام شود را بررسی نماییم. ابتدا، مرحله قبل از شروع فرآیند که در واقع، پایه و اساس موفقیت در کل فرآیند است را مطالعه می کنیم. این مرحله شامل اقدامات ضروری زیر است؛
– انتخاب و تهیه تخم های نطفه دار با کیفیت
• تخم نطفه دار باید از گله های سالم، تغذیه شده و واکسینه شده تهیه شده باشند. همچنین، این تخم ها باید تازه بوده و ترجیحا زیر 7 روزه باشند. افزون بر این، تخم های نطفه دار انتخابی باید تمیز، بدون لک و ترک بوده و دارای اندازه و شکل طبیعی باشند. یعنی نه خیلی درشت و نه خیلی ریز باشند. توجه داشته باشید که این تخم ها را به هیچ وجه نباید بشویید تا به لایه محافظ طبیعی پوسته آسیبی وارد نشود.
– بررسی و آماده سازی دستگاه جوجه کشی
• شما باید دستگاه را با آب و سرکه یا ضدعفونی کننده های صنعتی کاملا تمیز و ضدعفونی نمایید، سنسورها را بررسی کنید تا کالیبره باشند، شما باید دستگاه را از 24 ساعت قبل روشن نموده و عملکرد آن را زیر نظر بگیرید و نیز، بررسی فن ها، ترموستات، سیستم چرخش تخم ها و نمایشگرها را از قلم نیندازید.
– انتخاب محل قرار گرفتن دستگاه
• محل مناسب برای قرار دادن دستگاه باید دارای ویژگی هایی باشد. مثلا؛ باید دمایی نسبتا پایدار 20 تا 25 درجه سانتیگراد داشته، به دور از نور مستقیم خورشید و وسایل گرمایشی باشد، محیط باید بدون رطوبت، گرد و غبار یا مواد شیمیایی باشد و نیز، دارای پریز برق و امکان اتصال به برق اضطراری باشد.
– تنظیم دمای پایه دستگاه
• شما باید قبل از قرار دادن تخم ها در دستگاه جوجه کشی، دمای داخل آن را به حدود 37.5 درجه سانتیگراد برسانید و اجازه دهید تا برای چند ساعت پایدار بماند.
– تامین رطوبت اولیه
• شما باید درون محفظه دستگاه به مقدار کافی آب بریزید تا رطوبت اولیه آن به 45 تا 55 درصد برسد. توجه داشته باشید که در این مرحله برای جلوگیری از ایجاد رسوبات و آلودگی حتما باید از آب جوشیده سرد و یا تصفیه شده استفاده کنید.
– آماده سازی برای چرخش تخم ها
• قبل از هر چیزی از عملکرد صحیح سیستم چرخش اطمینان حاصل کنید.
– تعیین برنامه زمانی و ثبت اطلاعات
• شما باید تاریخ شروع جوجه کشی را یادداشت و بعد از آن، تاریخ های مهم را از قبل مشخص و ثبت نمایید.
– تهیه لوازم جانبی موردنیاز بعد از هچ
• لوازمی مثل برودر، لامپ حرارتی، آبخوری، دان خوری مخصوص، خوراک استارتر و پوشال تمیز برای بستر را از قبل تهیه کنید.
اکنون بیایید تا با هم بررسی نماییم که جوجه کشی به چه چیزهایی نیاز دارد و باید چه نکاتی را رعایت کنید تا نتیجه موفقی برایتان حاصل شود. توجه کنید که این بخش، یک بخش بسیار حساس بوده و رعایت جزئیات آن مستقیما بر روی درصد هچ تاثیر می گذارد. موارد لازم در حین فرایند جوجه کشی طی روزهای اول تا 21ام به شرح زیر می باشند؛
– کنترل دقیق دما
• دقت کنید که در تمام طول جوجه کشی دمای داخل دستگاه بر روی 37.5 درجه سانتیگراد ثابت بماند. شما می توانید به عنوان کنترل پشتیبان از ترمومتر دوم نیز، استفاده نمایید. زیرا، نوسان دمایی 0.5 درجه سانتیگراد هم شرایط مرگ جنین را فراهم می آورد.
– کنترل مناسب رطوبت
• در روزهای اول تا 18ام رطوبت را بر روی 45 تا 55 درصد تنظیم و از روز 19 تا 21 ام که مرحله خروج جوجه هاست، رطوبت را 65 تا 70 درصد نگه دارید.
– چرخش منظم تخم ها
• تخم های نطفه دار باید از روز اول تا 18ام، روزانه 3 تا 5 مرتبه بچرخند. اما از روز 19ام جوجه کشی باشد چرخش را متوقف نمایید.
– نوربینی یا نطفه سنجی
• اولین بار در روز 7 یا 8ام جوجه کشی باید به بررسی نطفه داری و رشد اولیه جنین بپردازید. نوربینی دوم در روز 18ام فرآیند صورت می گیرد تا حرکت جنین و آمادگی برای هچ بررسی شود. شما باید تخم های خراب، خون مرده یا بدون جنین را سریعا جدا نموده و از فساد و انتقال گازهای سمی جلوگیری کنید.
– عدم بازکردن مکرر درب دستگاه
• باز کردن درب دستگاه باعث نوسان دما و رطوبت شده و برای جنین ها کشنده است. لذا، تنها در صورت ضرورت و با سرعت آن هم در روزهای اول می توانید درب را باز کنید.
– بررسی روزانه عملکرد دستگاه
• شما باید فن ها، ترموستات، سیستم چرخش، نمایشگرها و منابع گرما یا رطوبت را به طور مرتب چک کنید. همچنین، دقت کنید که برق دستگاه باید پایدار بوده و در صورت امکان بتوانید از برق اضطراری استفاده کنید.
آماده سازی برای مرحله هچ
• شما باید در روز 18ام جوجه کشی تخم های نطفه دار را به قسمت پایین دستگاه یا سبد هچ منتقل کنید. در این مرحله، باید چرخش را متوقف، رطوبت را بالا و نیز، دما را بر روی 37 درجه سانتیگراد حفظ کنید.
– عدم دستکاری جوجه ها هنگام بیرون آمدن از تخم
• شما نباید در شکستن پوسته تخم ها دخالت نمایید مگر در موارد اورژانسی. جوجه ها باید خودشان از تخم بیرون بیایند تا سالم و قوی باشند.
– درصد جوجه ها پس از هچ
• جوجه ها باید تا زمان خشک شدن در داخل دستگاه مانده و سپس، به محیط برودر منتقل شوند.
در نهایت، می خواهیم بررسی کنیم که بعد از پایان فرآیند جوجه کشی، لازم است تا چه کارهایی انجام دهید تا جوجه ها زنده بمانند و به صورت سالم رشد کنند. موارد لازم بعد از پایان فرآیند جوجه کشی به صورت زیر می باشد؛
– خشک شدن کامل جوجه ها در داخل دستگاه جوجه کشی
• جوجه های تازه متولد شده بدن مرطوبی دارند. لذا، باید در دمای ثابت 37 درجه سانتیگراد نگه داری شوند تا کاملا خشک شوند. زمان لازم برای این امر حدود 6 تا 12 ساعت می باشد. توجه داشته باشید که خروج زودهنگام جوجه ها باعث سرماخوردگی یا افت انرژی آنها می شود.
– انتقال جوجه ها به محل نگهداری یا برودر
• شما باید برودر را از قبل گرم کرده و به دمای 35 درجه سانتیگراد رسانده باشید. حتما کف برودر را باید با پوشال تمیز، پارچه حوله ای یا روزنامه بپوشانید تا جوجه ها لیز نخورند و به بیماری پای پرانتزی مبتلا نشوند. همچنین، برای تامین گرما می توانید از لامپ حرارتی یا بخاری ایمن استفاده کنید.
– تامین آب و غذای اولیه
• شما باید به جوجه ها آب تمیز و ولرم بدهید. به عنوان غذای اولیه نیز، از خوراک استارتر مخصوص گونه جوجه استفاده کنید که غذایی پودری سرشار از پروتئین و ویتامین می باشد. حیاتی ترین عامل برای رشد سالم جوجه ها در 24 ساعت اول زندگی تغذیه مناسب است.
– ایجاد محیط گرم، ایمن و بدون دسترس
در طی 5 روز اول زندگی دمای برودر را بر روی 35 درجه سانتیگراد تنظیم و هفتگی 2 تا 3 درجه سانتیگراد کاهش دهید. توجه کنید که محلی دور از باد سرد، صدای بلند، دست زدن و حیوانات خانگی را انتخاب نمایید.
– نظافت و ضدعفونی دستگاه پس از پایان جوجه کشی
• بعد از پایان کار باید تخم های خراب و آلودگی ها را از دستگاه خارج کنید و دستگاه را با محلول ضدعفونی کننده شستشو و خشک نمایید.
– پایش سلامتی جوجه ها در روزهای اول
• شما باید مدفوع جوجه، وضعیت ایستادن، صدای تنفس و واکنش به صدا یا نور را بررسی کنید و در صورت مشاهده جوجه های بی حال، اسهالی یا پف کرده سریعا به درمان آن اقدام نمایید.
– ثبت و تحلیل نتایج جوجه کشی
• شما باید درصد هچ موفق، تعداد تخم نطفه دار، تعداد جوجه سالم و خراب شده را یادداشت کنید. همچنین، لازم است تا دلایل هچ پایین را شناسایی و ثبت کنید تا به بهبود کارتان در مراحل بعدی کمک کند.
جمع بندی در مورد نکات مهم یک جوجه کشی موفق
در پایان، به طور خلاصه باید بدانید که یک جوجه کشی موفق تنها به خرید یک دستگاه پیشرفته خلاصه نمی شود. بلکه این مسیر ترکیبی از علم، دقت، صبر و عشق به حیات می باشد. باید بگوییم که هر مرحله از فرآیند جوجه کشی نیازمند توجه به جزئیاتی است که شاید در نگاه اول ساده به نظر برسند، اما نقشی حیاتی در موفقیت و یا شکست شما دارند. لذا، اگر شما با دقت کافی، آگاهی و علاقه مسیر جوجه کشی را دنبال کنید، نه تنها نتیجه ای رضایت بخش در پایان کار خواهید دید، بلکه لذت پرورش موجودی زنده از دل یک تخم کوچک تجربه ای شگفت انگیز برایتان خواهد بود. بنابراین، توصیه ما به شما این است که با آمادگی کامل و ذهنی باز قدم در این راه پر فراز بگذارید و از معجزه تولد لذت ببرید. امیدواریم که با ارائه این مقاله تا حدودی شما را در این مسیر یاری نموده باشیم؛
سوالات مهم در مورد نکات مهم یک جوجه کشی موفق
سوالاتی که ممکن است از خودتان پرسیده باشید؟
– چه ویژگی هایی در انتخاب تخم نطفه دار باعث بالا رفتن احتمال موفقیت در جوجه کشی می گردد؟
تخم نطفه دار انتخابی باید تازه بوده و حداکثر 7 روز از گذاشتن آنها گذشته باشد، دارای اندازه و شکلی طبیعی باشد، ترک نداشته باشد و نیز، فاقد شکستگی و یا هرگونه لک باشد. همچنین، تخم ها نباید خیلی درشت و یا خیلی ریز باشند و از مرغ هایی سالم و با تغذیه مناسب گرفته شده باشند.
– چرا کنترل دما و رطوبت در طول فرآیند جوجه کشی اهمیت زیادی دارد؟ میزان استاندارد این متغیرها چقدر است؟
کنترل دما و رطوبت برای رشد مناسب جنین و جلوگیری از مرگ زودرس حیاتی است. در روزهای 1 تا 18ام دما باید 37.5 درجه سانتیگراد و رطوبت در حدود 45 تا 55 درصد باشد. همچنین، در روزهای 19 تا 21ام جوجه کشی که مرحله خروج از تخم می باشد، دما باید به حدود 37 درجه سانتیگراد و رطوبت نیز، به 65 تا 70 درصد برسد تا جوجه راحت تر بتواند پوسته را بشکند و بیرون بیاید.
– نوربینی چه زمانی و به چه منظوری انجام می شود؟
نوربینی، معمولا در روزهای 7 تا 10ام و بار دیگر در روز 18ام انجام می شود. هدف از این کار، بررسی وجود نطفه، رشد طبیعی جنین و حذف تخم های غیرنطفه دار یا خراب برای جلوگیری از آلودگی سایر تخم ها است.
– در سه روز پایانی جوجه کشی چه تغییراتی باید در شرایط دستگاه ایجاد شود؟
در این مرحله، چرخش تخم ها باید قطع شود و شما باید آنها را جابجا نموده و بر کف دستگاه قرار دهید. همچنین، لازم است تا دما را کمی کاهش دهید و همزمان رطوبت را تا 65 الی 70 درصد افزایش دهید. بعلاوه، شما نباید در این مرحله درب دستگاه را باز کنید تا رطوبت درون آن حفظ گردد.
– بعد از بیرون آمدن جوجه ها از تخم چه مراقبت هایی لازم است تا از سلامتی و بقای آنها اطمینان حاصل شود؟
جوجه ها باید پس از تولد در داخل دستگاه بمانند تا زمانی که کاملا خشک شوند. سپس، لازم است تا آنها را به محیطی گرم با دمای مناسب 35 درجه سانتیگراد منتقل شوند. مراقبت های ضروری دیگر در ادامه این روند شامل تامین آب و غذای مناسب، تهویه خوب و نظافت محیط می باشند.