جوجه کشی از تخم نطفه دار طوطی و یا تخم نطفه دار هر پرنده دیگری به عنوان یکی از مراحل مهم زندگی پرندگان و پرورش دهندگان در شرایط آب و هوایی مختلف نیازمند رعایت اصولی کمی متفاوت است. مثلا، با فرا رسیدن تابستان و افزایش دما، شرایط جوی تاثیر قابل توجهی بر فرآیند جوجه کشی می گذارد و به همین دلل جوجه کشی در فصل تابستان کمی سخت تر از فصول دیگر است . گرمای هوا، تغییرات رطوبتی و تهویه محیط همگی عواملی هستند که در موفقیت یا شکست یک دوره جوجه کشی نقش دارند.
بسیاری از پرورش دهندگان در این فصل با چالش هایی همچون افت راندمان تفریخ، افزایش تلفات جنینی و مشکلات بهداشتی مواجه می شوند. به همین دلیل، آگاهی از نکات کاربردی و رعایت اصول دقیق جوجه کشی در تابستان اهمیت دوچندانی پیدا می کند. در این مقاله، به بررسی مهم ترین نکاتی خواهیم پرداخت که رعایت آنها می تواند به افزایش بازدهی و سلامت جوجه ها در روزهای گرم سال کمک کند. بنابراین، توصیه ما به شما این است که در ادامه با ما همراه باشید.
جوجه کشی در فصول گرم
نکات مهم برای جوجه کشی در فصل تابستان
در فصل تابستان، جوجه کشی به دلیل دمای بالا و تغییرات رطوبت، نیاز به دقت و رعایت نکاتی ویژه دارد. شما نباید این نکات را پشت گوش بیندازید و برای جوجه کشی موفق در تابستان حتما آنها را رعایت کنید. نکات مهم جوجه کشی در این فصل به شرح زیر است:
– تنظیم دقیق دما در دستگاه جوجه کشی
• در تابستان، دمای محیط معمولا بالاست و این موضوع، سبب گرم تر شدن سریع دستگاه های جوجه کشی می گردد. همچنین، دمای استاندارد داخل دستگاه برای تخم های مرغ باید بین 37.5 تا 37.8 درجه سانتیگراد باشد. اگر دمای محیط بالا رود، حتی بدون اینکه المنت دستگاه زیاد کار کند، دمای داخل دستگاه به راحتی از حد مجاز عبور کرده و باعث مرگ جنین یا ناهنجاری در جوجه ها می شود.
راهکار: شما باید دستگاه را در محیطی با تهویه مناسب، دور از تابش مستقیم آفتاب و در دمای محیطی نسبتا ثابت در حدود 25 تا 30 درجه سانتیگراد قرار دهید. همچنین، استفاده از ترموستات دیجیتال دقیق نیز، برای شما توصیه می شود.
– کنترل و تامین رطوبت مناسب
• افزایش دما باعث کاهش رطوبت نسبی هوا می شود و در پی آن، تخم ها سریع تر رطوبت خود را از دست می دهند. شما دقت کنید که رطوبت داخل دستگاه در 18 روز اول حدود 55 تا 60 درصد و در 3 روز پایانی یا دوره هچر در حدود 65 تا 75 درصد باشد. علاوه بر این، اگر رطوبت پایین باشد نیز، پوسته تخم ها خشک و سفت می شود و جوجه ها نمی توانند از تخم خارج شوند.
راهکار: شما می توانید در داخل دستگاه از سینی آب استفاده کنید، اسفنج مرطوب در آن قرار دهید و یا از دستگاه رطوبت ساز استفاده کنید. همواره، توجه به این نکته ضروری است که حتما از آب ولرم استفاده کنید تا بخار بهتری تولید شود. لازم به ذکر است که، در طی جوجه کشی در این فصل حتما رطوبت سنجی دقیق به کار ببرید.
– تهویه و جریان هوای مناسب
• جنین ها در طول جوجه کشی به اکسیژن نیاز دارند و گاز کربن دی اکسید باید از دستگاه خارج شوند. در تابستان، بعضی افراد به دلیل گرمای هوا تهویه مخیط را کاهش می دهند که کاری بسیار اشتباه است. تهویه ناکافی محیط باعث خفگی جنین خواهد شد و در مقابل، تهویه بیش از حد نیز، بدون کنترل دما و رطوبت باعث خشکی تخم و کاهش رطوبت می شود.
راهکار: از دستگاه هایی استفاده کنید که دریچه تهویه قابل تنظیم دارند. فن های کم صدا و با قدرت مناسب می توانند کمک کننده باشند. شما باید در نظر داشته باشید که تهویه محیط داخلی باید ملایم، یکنواخت و به دور از جریان مستقیم باد باشد.
– نظافت و ضدعفونی دستگاه و تخم ها
• در دمای بالا، رشد باکتری ها و قارچ ها سریع تر می شود. همچنین، اگر تخم ها یا دستگاه جوجه کشی آلوده باشند، احتمال فساد تخم، مرگ جنین، بوی بد و آلودگی جوجه ها افزایش می یابد.
راهکار: شما باید قبل از هر بار جوجه کشی، دستگاه را با محلول ضدعفونی کننده ای حاوی ترکیب آب و وایتکس با نسبت بسیار کم تمیز کنید. همچنین، لازم است تا تخم های خیلی کثیف را نادیده گرفته و وارد دستگاه نکنید. شما باید اگر لازم شد، به آرامی با دستمال خشک یا کمی مرطوب تخم ها را تمیز کنید. علاوه بر این، حتما باید از دستکش استفاده کنید و هرگز تخم ها را با دست آلوده لمس نکنید.
– استفاده از تخم های تازه و نگهداری درست تخم ها
• تخم های قدیمی یا تخم هایی که در دمای بالا نگهداری شده اند، کیفیت جوجه کشی شان پایین می آید. لذا، توجه کنید که تخم ها باید قبل از قرار گرفتن در دستگاه در دمای 15 تا 18 درجه سانتیگراد نگهداری شده باشند. همچنین، این تخم ها باید حداکثر تا 7 روز مورد جوجه کشی قرار بگیرند.
راهکار: شما باید تخم ها را در مکان خنک و با تهویه مناسب نگهداری کنید و آنها را روزانه یک مرتبه کمی بچرخانید تا جنین به پوسته نچسبد.
– توجه به نژاد و نوع تخم نطفه دار
• بعضی از نژادهای پرندگان، به گرمای بالا حساس ترند یا برای جوجه کشی در تابستان مناسب ترند. لذا، تخم آنها بهترین گزینه برای جوجه کشی است. همچنین، تخم نطفه دار انتخابی شما باید از مرغ و خروس سالم، پرانرژی و بدون بیماری گرفته شده باشد. بعلاوه، در تابستان، تغذیه مرغ مادر بر کیفیت نطفه اثر می گذارد.
راهکار: همواره، از تخم های نطفه دار تازه با پوسته سالم در جوجه کشی تخم نطفه دار مرغ استفاده کنید و مطمئن باشید که از والدین سالم گرفته شده اند.
– نظارت و ثبت روزانه دما و رطوبت
• ابتدا باید بگوییم که در فصل تابستان دما و رطوبت ممکن است به سرعت تغییر کند.
راهکار: دما و رطوبت را هر روز دو تا سه بار با استفاده از دماسنج و رطوبت سنج دیجیتال اندازه گیری و یادداشت نمایید.
– آماده سازی محیط برای نگهداری از جوجه های تازه متولد شده
• جوجه ها پس از تولد بسیار حساس اند و گرمای محیط ممکن است باعث کم آبی یا تلفات در آنها گردد. لذا، دمای محیط نگهداری آنها باید در هفته اول حدود 35 درجه سانتیگراد باشد و به تدریج کاهش یابد. همچنین، همواره تهویه و آب تمیز را از یاد نبرید.
راهکار: استفاده از لامپ های مادون قرمز برای گرمایش، زیرانداز مناسب، آب خنک و تازه و غذای مقوی مخصوص جوجه ها را نباید از یاد ببرید.
– گرم کردن دستگاه قبل از قرار دادن تخم ها در داخل آن
• قرار دادن تخم در دستگاهی که هنوز به دمای پایدار نرسیده، می تواند به نطفه ها آسیب وارد نماید.
راهکار: حداقل 12 تا 24 ساعت قبل از قرار دادن تخم ها دستگاه را روشن نموده و دما و رطوبت را در داخل آن تنظیم نمایید. این کار باعث می شود که محیط داخل دستگاه از لحاظ دما و رطوبت پایدار شده و هیچگونه شوکی به تخم ها وارد نشود.
– چرخاندن منظم تخم ها از روز اول تا هجدهم
• در جوجه کشی طبیعی، مرغ مادر در روز چندین بار تخم ها را می چرخاند تا جنین به دیواره پوسته نچسبد. اگر این کار به درستی صورت نگیرد، باعث نقایص رشدی جنین و یا مرگ آن می گردد. تخم ها حداقل 3 تا 5 بار در روز با زاویه ای در حدود 45 درجه می چرخند. در جوجه کشی مصنوعی نیز، باید به صورت اتوماتیک و یا دستی چرخش صورت گیرد.
– کاهش استرس محیطی در اطراف دستگاه
• هم گرما استرس زاست و هم سر و صدا و لرزش یا جابجایی مداوم. این موارد، باعث افت موفقیت شما در جوجه کشی می شوند.
راهکار: شما باید دستگاه را در جایی قرار دهید که آرام، بدون رفت و آمد زیاد و به دور از نور مستقیم خورشید باشد. دقت کنید که حتی، کولر گازی یا باد پنکه نیز، عملکرد دستگاه شما را مختل خواهد نمود.
– بررسی نطفه داری با نوربینی یا کندلینگ
• در گرمای تابستان، تخم های بی نطفه یا خراب باید زودتر از دستگاه خارج شوند تا باعث آلودگی نگردند. البته زمان مناسب برای کندلینگ روزهای 7 تا 14ام جوجه کشی است.
راهکار: شما باید در روزهایی معلوم با چراغ قوه مخصوص یا کندلر در محیط تاریک تخم ها را بررسی کنید و از نطفه داری آنها مطلع شوید. سپس، تخم هایی را که نطفه ندارند یا نشانه هایی از توقف رشد دارند را بلافاصله حذف کنید.
– مدیریت قطع برق جوجه کشی در فصل تابستان
• در تابستان احتمال قطع برق و نوسانات آن زیاد است. در این میان، حتی نیم ساعت قطعی برق در ساعات گرم باعث افت دمای دستگاه و مرگ و میر بالا می گردد.
راهکار: داشتن منبع برق اضطراری، استفاده از دستگاه هایی با قابلیت حفظ دمای داخلی و نیز، اطلاع از زمان های احتمالی قطع برق برای برنامه ریزی بهتر لازم است.
– پایش رشد جنین و یادداشت برداری برای تجربیات آینده
• شما باید از مواردی مثل درصد جوجه دهی، تعداد تخم های بی نطفه، موارد مرگ جنین و درصد جوجه های ناقص یا ضعیف یادداشت برداری کنید. این کار، به شما در عملکرد بهتر یاری خواهد رساند.
– تغذیه مناسب برای جوجه های تازه متولد شده در فصل تابستان
• گرمای هوا در تابستان باعث کم آبی بدن جوجه ها و کاهش اشتها می شود. لذا، جوجه ها باید از دان استارتر باکیفیت سرشار از پروتئین و ویتامین استفاده کنند. همچنین، آب خنک، تمیز و همیشه در دسترس جوجه ها اهمیت بسیار زیادی دارد. افزون بر این، شما می توانید از محلول های الکترولیت مخصوص جوجه ها به ویژه در روزهای اول و دوم جوجه کشی استفاده کنید تا وضعیت بدنی شان بهبود یابد.
– جلوگیری از ورود حشرات و آفات
• گرمای تابستان باعث رشد جمعیت مگس ها، پشه ها و مورچه ها می شود که برای تخم ها و جوجه های درونشان آسیب زننده است.
راهکار: استفاده از توری، قرار دادن دستگاه در محیط بسته، ضدعفونی منظم اطراف دستگاه و محل نگهداری جوجه ها می تواند در این مورد موثر واقع شود.
– برنامه ریزی زمان جوجه کشی بر اساس شدت گرما
• در جوجه کشی در فصل تابستان گرما و خشکی زیاد هوا، همواره باعث تاثیر بر دما و رطوبت داخل دستگاه و خرابی روند جوجه کشی می شود.
راهکار: اگر در منطقه ای زندگی می کنید که تابستان بسیار گرم و خشک دارد، بهتر است تا در اوایل صبح و یا شب دستگاه را برای شروع روند جوجه کشی تنظیم کنید تا استارت اولیه دستگاه در دمای پایین تری زده شود.
جمع بندی
در پایان، می خواهیم بگوییم که جوجه کشی در فصل تابستان با وجود چالش های همچون گرمای شدید و نوسانات رطوبتی، اگر با دقت، آگاهی و رعایت اصول علمی انجام شود، می تواند بازدهی بسیار خوبی داشته باشد. در تمامی مراحل در نظر داشته باشید که توجه به جزئیات، استفاده از تجهیزات استاندارد و مراقبت مستمر از تخم ها و جوجه ها رمز موفقیت در این مسیر است. شما نباید فراموش کنید که هر تخم نطفه دار، آغازی برای یک زندگی جدید می باشد و شما مسئول محافظت از آن هستید. لذا، تنها با صبر، دقت و عشق به این کار می توانید نتایجی شگفت انگیز رقم بزنید.
سوالات متداول در مورد جوجه کشی در فصل تابستان
سوالاتی که ممکن است از خودتان پرسیده باشید؟
– چرا جوجه کشی در فصل تابستان سخت تر از فصل های دیگر است؟
به دلیل اینکه گرمای شدید، نوسانات رطوبتی، احتمال زیاد قطعی برق و رشد بیشتر باکتری ها و قارچ ها محیط داخلی دستگاه جوجه کشی را در تابستان از شرایط ایده آل خارج می کند و این مسئله باعث کاهش نرخ جوجه دهی و مرگ و میر بیشتر جنین ها می شود.
– بهترین محدوده دما و رطوبت در تابستان برای دستگاه جوجه کشی چقدر است؟
در حالت کلی دمای مناسب دوره ستر بین 37.5 تا 37.8 درجه سانتیگراد و رطوبت مناسب بین 55 تا 60 درصد می باشد. در دوره هچر نیز دما 37.2 درجه سانتیگراد و رطوبت 65 تا 75 درصد است. در فصل تابستان باید این مقادیر را کمی پایین تر آورد.
– چگونه می توانید از نوسانات برق در فصل تابستان در امان باشید؟
بهترین کار استفاده از ups یا باتری پشتیبان می باشد. همچنین، بهترین کار این است که دستگاه راه به هیچ وجه مستقیما به پریز وصل نکنید و حتما ار محافظ ولتاژ استفاده نمایید.
– آیا تخم ها در طول دوره جوجه کشی نیاز به بررسی دارند؟
بله، بررسی وضعیت رشد جنین با استفاده از نوربینی یا کندلینگ در طی روزهای 7 و 14ام جوجه کشی بسیار مهم است. شما با این کار تخم های فاسد و بی نطفه را جدا نموده و جلوی گسترش آلودگی دستگاه را خواهید گرفت.
– بعد از تولد جوجه ها در تابستان باید به چه چیزهایی توجه کرد؟
گرمای هوا باعث کاهش اشتها و افزایش کم آبی در بدن جوجه ها می شود. لذا، شما باید برای جوجه ها آب خنک و تمیز فراهم نمایید، از دان استارتر با کیفیت برای تغذیه آنها استفاده کنید و در صورت امکان از محلول های الکترولیت مخصوص جوجه ها بهره ببرید. همچنین، محیط نگهداری آنها باید دارای تهویه خوب و بدون تجمع رطوبت باشد.