در فرایند جوجه کشی، کنترل دقیق شرایط محیطی مانند دما و رطوبت نقشی حیاتی در موفقیت یا شکست رشد جنین داخل تخم ایفا می کند. بطور کلی، دستگاه های جوجه کشی امروزی برای رسیدن به این میزان از دقت، به سنسورهای دمایی و رطوبتی وابسته هستندتا بتوانند یک عملکرد مثبت از خود نشان داده و تخم نطفه دار که داخل آنها گذاشته می شود را با راندمان بالا به جوجه تبدیل کنند. اما مانند هر قطعه الکترونیکی دیگر، این سنسورها نیز، می توانند دچار خطا، فرسودگی یا کالیبراسیون نادرست شوند به همین خاطر اختلالات دستگاه جوجه کشی و راه های آن یکی از مهمترین مباحث در بحث جوجه کشی بشمار می آید . از آنجایی که کوچکترین اختلال در عملکرد آنها می تواند منجر به افت درصد هچ، مرگ جنین ها یا حتی از بین رفتن کل دوره جوجه کشی شود، لذا، شناخت مشکلات رایج مربوط به این سنسورها و راهکارهای علمی و عملی برای رفع آنها می تواند به کاربران کمک کند تا فرآیندی پایدارتر و پربازده تر را تجربه کنند. در این مطلب، شما را با این مشکلات و راه حل آنها آشنا خواهیم نمود؛
اختلالات مربوط به سنسورهای دستگاه های جوجه کشی و راه حل های آن کدامند؟
از جمله مشکلاتی که ممکن است برای سنسورهای دما و رطوبت دستگاه جوجه کشی پیش بیاید و در روند جوجه کشی باعث ضرر و زیان شود، در ادامه برای شما به تفصیل آورده شده اند. این موارد هم جنبه علمی دارند، هم از جنبه عملی، کاربردی هستند و عبارتند از؛
مشکلات سنسور دما و رطوبت دستگاه جوجه کشی
– کالیبراسیون نادرست سنسورهای دما و رطوبت
• یکی از رایج ترین مشکلاتی که کاربران دستگاه های جوجه کشی با آن مواجهه می شوند، عدم تطابق مقدار نشان داده شده توسط سنسور با دمای واقعی داخل دستگاه می باشد.
• علل این مسئله شامل فرسودگی سنسور به مرور زمان، نوسانات برق یا رطوبت بالا و نیز، استفاده از سنسورهای بی کیفیت چینی یا تقلبی می باشد.
• راه حل این چنین مشکلاتی استفاده از دماسنج و رطوبت سنج کالیبره شده مستقل برای بررسی صحت عدد نمایش داده شده توسط دستگاه، کالیبره سازی دستگاه به صورت دستی در صورت مشاهده اختلاف و همچنین، تعویض سنسور در صورت خرابی یا عدم امکان کالیبراسیون می باشد.
– نوسانات بیش از حد در مقادیر دمایی و رطوبتی
• در برخی از موارد، سنسورها به طور مداوم دمایی متغیر را گزارش می دهند، حتی اگر درب دستگاه باز نشده یا شرایط محیطی تغییری نکرده باشد. این نوسانات می توانند باعث خاموش و روشن شدن بیش از حد المنت گرمایشی یا سیستم رطوبت ساز شوند و در نهایت، بر روی رشد جنین تاثیرات منفی بگذارند.
• علل ایجاد مشکل در این مورد عبارتند از؛ نفوذ آب یا رطوبت به داخل سنسور به ویژه در سنسورهای رطوبت، وجود نویز الکترونیکی یا اختلال در مسیر سیم کشی سنسور و نیز، قرار گرفتن سنسور در نقطه ای از دستگاه که جریان هوا به درستی نمی چرخد.
• شما باید محل نصب سنسور را بررسی و از اینکه در معرض بخار مستقیم یا قطرات آب نباشد، اطمینان حاصل کنید. همچنین، در مواجهه با این مشکل می توانید سیم کشی را تعویض و یا از فیلتر نویز الکترونیکی برای جلوگیری از سیگنال های ناپایدار استفاده کنید. در صورت امکان بهتر است تا سنسورهای با استاندارد صنعتی هم به کار بگیرید.
– عدم همخوانی سنسور با برد کنترل دستگاه
• برخی از کاربران برای ارتقا یا تعویض سنسور، اقدام به نصب سنسور جدیدی می کنند که ممکن است با پروتکل یا ولتاژ کاری برد اصلی دستگاه همخوانی نداشته باشد. این ناسازگاری باعث می شود دستگاه مقادیر را اشتباه نمایش دهد یا اصلا نتواند سنسور را شناسایی کند.
• استفاده از سنسور نامناسب یا تقلبی، تفاوت در نوع سیگنال خروجی و ولتاژ کاری متفاوت همگی از علل این مسئله می باشند.
• شما باید برای جلوگیری از این مشکل، پیش از خرید یا تعویض سنسور دفترچه راهنمای آن را بررسی نمایید و دقیقا همان مدل سازگار را تهیه نمایید.
– تاثیر در واکنش سنسور یا کند بودن در تغییر مقادیر
• گاهی در برخی دستگاه ها، سنسور های دما و رطوبت دارای تاخیر در نمایش تغییرات هستند. این موضوع باعث می شود تا اقدامات اصلاحی با تاخیر صورت گیرد و جنین ها در معرض مشکل قرار بگیرند.
• استفاده از سنسورهای ارزان قیمت با پاسخ دهی پایین، قرارگیری سنسور در نقطه ای با گردش هوای ضعیف و وجود پوشش یا عایق اطراف سنسور از دلایل بروز این مورد هستند.
• نصب سنسور در مرکز فضای داخلی دستگاه، استفاده از سنسورهای سریع العمل و پاک کردن سطح سنسور از گرد و غبار یا رسوبات احتمالی که مانع از تماس مستقیم آن با هوا می شود، از راهکارهای حل این مشکل هستند.
– آلودگی و رسوب گرفتن سنسور رطوبتی
• گاهی سنسورهای رطوبتی در معرض مستقیم بخار آب، قطرات یا گرد و غبار قرار می گیرند و با گذشت زمان دچار رسوب گیری و آلودگی می شوند. این آلودگی ها نیز باعث انحراف در مقادیر اندازه گیری شده و کاهش دقت سنسور می شوند.
• علت این مشکل استفاده از بخار داغ یا سیستم های اولتراسونیک بدون فیلتر، عدم نظافت دوره ای دستگاه و نصب نادرست سنسور در نزدیکی منبع بخار آب است.
• برای حل این مشکل یک سری راهکارهای موثر ارائه شده اند که عبارتند از؛ استفاده از آب مقطر در سیستم تولید بخار برای جلوگیری از رسوب گذاری، نصب یک محفظه محافظ مشبک در اطراف سنسور و نیز، تمیز کردن ملایم سنسور با یک پارچه نخی و الکل ایزوپروپیل.
– تاثیر حرارت المنت بر سنسور دما
• در برخی از مدل های دستگاه جوجه کشی که سنسور دما در نزدیکی المنت حرارتی نصب شده، سنسور به جای ثبت دمای یکنواخت درون دستگاه دمای موضعی اطراف المنت را ثبت می کند.
• دلیل این مسئله معمولا، طراحی اشتباه در ساخت دستگاه و یا دستکاری کاربر، نصب سنسور به بدنه فلزی یا نزدیکی منبع گرما و نیز، نبود گردش هوای یکنواخت در داخل دستگاه می باشد.
• راهکار حل این مورد، جابجایی سنسور به محل استاندارد و مرکزی دستگاه، اطمینان از کارکرد درست فن داخلی و استفاده از چند سنسور آزمایشی در نقاط مختلف دستگاه می باشد.
– مشکل نقص در ارتباط بین سنسور و برد کنترل به صورت قطع و وصلی یا ارور سنسور
• گاهی اوقات دستگاه به طور ناگهانی خطای سنسور را نمایش می دهد یا به طور متناوب ارتباط آن با سنسور قطع و وصل می شود. در این حالت، کنترل خودکار دما و رطوبت مختل شده و سیستم به صورت دستی قابل تنظیم نیست.
• از جمله دلایل بروز این مشکل می توان به مواردی همچون شل بودن سوکت یا سیم رابط بین سنسور و برد، اکسید شدن پایه ها یا سوکت ها به دلیل رطوبت بالا و نیز، قطعی سیم یا پارگی کابل در اثر خم شدن یا فشار مکانیکی اشاره نمود.
• راهکارهای مناسب برای حل اسن مشکل عبارتند از؛ باز کردن دستگاه و بررسی فیزیکی سوکت سنسور، تمیز کردن با اسپری خشک کننده یا الکل، لحیم کاری مجدد پایه های شکسته یا استفاده از کابل جدید، استفاده از یک پورت یدکی و یا تعویض برد در صورتی که پورت روی برد خراب شده باشد.
راه حل مشکلات سنسور های دستگاه جوجه کشی
– تاثیر مستقیم نور یا حرارت خارجی بر سنسورها
• اگر دستگاه را در محیطی قرار دهید که نور خورشید یا منابع گرمایشی مستقیم روی بدنه آن یا سنسور بتابد، سنسور دما یا رطوبت را بیشتر از مقدار واقعی نشان می دهد. این موضوع، نهایتا باعث می شود که کنترلر اشتباها فکر کند شرایط داخلی مناسب است.
• دلایل مربوط به این موضوع عبارتند از؛ قرار دادن دستگاه در نزدیکی پنجره یا بخاری، طراحی نامناسب بدنه دستگاه که اجازه نفوذ نور یا گرمای محیطی را می دهد و نیز، نبود عایق بندی مناسب در محل سنسور.
• شما می توانید برای رفع این مشکل روندی همچون جابجایی دستگاه به مکانی با دمای پایدار و بدون تابش مستقیم، استفاده از روکش عایق یا پرده برای محافظت از نور و گرمای خارجی و بررسی و تقویت عایق بندی اطراف بدنه دستگاه به ویژه در محل سنسور را در پیش بگیرید.
– خطای نرم افزاری یا فریز شدن داده ها
• در برخی از مدل های دیجیتال، ممکن است نمایشگر دستگاه دمای ثابتی را نشان دهد حتی با وجود تغییرات محسوس در محیط.
• علت این موضوع، اشکال در برنامه نویسی برد کنترل یا فریمور، بروز خطا در خواندن سنسور و استفاده طولانی مدت بدون ریست کردن دستگاه می باشد.
• برای حل این مشکل، معمولا خاموش و روشن نمودن دستگاه برای ریست پردازنده، بررسی آپدیت فریمور یا تعویض برد کنترل و نیز، استفاده از مدارهای کنترل کننده حرفه ای تر با قابلیت FAIL-safe را در برنامه کار خود قرار می دهند.
– خروج سنسورها از حالت کالیبره
• اگر سنسورها پس از مدتی از حالت کالیبره خارج شوند، مقدار دما یا رطوبت را کمی یا کامل اشتباه نمایش می دهند.
• علل بروز این مشکل عبارتند از؛ استفاده طولانی مدت بدون کالیبراسیون مجدد، نداشتن امکان تنظیم دستی در مدل های ارزان و تفاوت در محیط تست سازنده و محل نصب واقعی.
• روش حل این مشکل به این صورت است؛ بررسی مقادیر اندازه گیری شده با دماسنج و رطوبت سنج دقیق کالیبره شده، استفاده از کنترلرهایی با امکان اعمال آفست دستی و استفاده از دستگاه های کالیبراتور استاندارد برای تنظیم مجدد.
– نصب چند سنسور ناسازگار در یک سیستم
• گاهی افراد برای افزایش دقت یا در هنگام استفاده از دستگاه های چندمنظوره، چند سنسور دما و یا رطوبت همزمان را به کار می گیرند. اما اگر سنسورها از برند ها یا مدل های متفاوتی باشند، ممکن است داده های ناسازگار ارسال نمایند یا کنترلر دچار اختلال در تشخیص شود.
• علت این امر، علاوه بر استفاده از سنسورهای مختلف با پروتکل های متفاوت، نبود هماهنگی در نسبت نمونه برداری یا دقت بین آنها و عدم پشتیبانی کنترلر از چند ورودی سنسور همزمان می باشد.
• لذا، استفاده از سنسورهای مشابه استاندارد از یک مدل مشخص، بررسی دفترچه راهنمای کنترلر برای دیدن سازگاری چند سنسور و درصورت نیاز، استفاده از بردهای کنترلر پیشرفته صنعتی و یا ماژول های دارای چند ورودی را فراموش نکنید.
– عدم تناسب نوع سنسور با نوع دستگاه و یا گونه پرنده
• تمام سنسورها مناسب همه شرایط نیستند. لذا، استفاده از سنسورهای کم دقت یا مناسب دستگاه های ساده برای تخم های حساس می تواند موجب شکست شما در جوجه کشی گردد.
• دلایل مربوط به این مشکل می توانند مسائلی همچون استفاده از سنسورهای معمولی برای دستگاه هایی با حساسیت بالا، نادیده گرفتن نیاز به دقت بسیار بالا و استفاده از دستگاه های عمومی برای تخم های خاص باشد.
• راه حل عبارت است از ؛ انتخاب سنسورهاس حرفه ای، تنظیم کنترلر برای قرائت با دقت بالا و فرکانس مناسب و سفارش دستگاه با سنسور سفارشی یا صنعتی در صورت جوجه کشی از پرندگان خاص
سخن آخر
در فرآیند جوجه کشی، سنسورهای دما و رطوبت نقشی حیاتی و غیرقابل چشم پوشی دارند و کوچکترین اختلال در عملکرد آنها می تواند موجب انحراف از شرایط بهینه، کاهش درصد جوجه آوری و حتی از بین رفتن کامل تخم های نطفه دار شود. گاهی برای این سنسورها مشکلاتی پیش می آید که شناخت، پیشگیری و پیاده سازی راه حل دقیق و فنی برای آنها نه تنها موجب افزایش راندمان دستگاه جوجه کشی می شود، بلکه از هدررفتن سرمایه، زمان و زحمات شما نیز، جلوگیری می کند.
سوالات متداول در مورد اختلالات سنسورهای دستگاه جوجه کشی و راه حل های آن
سوالاتی که ممکن است در زمینه اختلالات سنسورهای دستگاه جوجه کشی و راه حل های آن ،از خودتان پرسیده باشید؟
– چرا عملکرد صحیح سنسورهای دما و رطوبت دستگاه جوجه کشی حیاتی است؟
چون، کوچکترین انحراف از دمای ایده آل یا رطوبت مناسب درون دستگاه می تواند باعث توقف رشد جنین، مرگ تخم نطفه دار یا کاهش درصد جوجه آوری شود.
– رایج ترین علتی که باعث نمایش دمای نادرست در دستگاه جوجه کشی می شود، چیست؟
کثیفی یا گرد و غبار گرفتن سنسور باعث خطای خوانش می شود و راه حل آن، تمیز کردن سنسور با الکل و دستمال نرم است.
– اگر سنسور دمای ثابتی را نشان دهد با وجود تغییرات واقعی چه مشکلی وجود دارد؟
این مشکل می تواند ناشی از فریز شدن داده ها در برد کنترل یا خطای نرم افزاری باشد که معمولا با ریست دستگاه یا آپدیت برد حل می شود.
– آیا تمام سنسورهای دما و رطوبت برای جوجه کشی مناسب هستند؟
خیر، برخی از سنسورها همچون DHT11 دقت کافی را برای تخم های حساس ندارند. شما باید برای تخم های پرنده هایی مثل کاکادو یا طاووس از سنسورهای دقیق تری مثل SHT31 استفاده کنید.
– اگر نور خورشید مستقیما بر روی سنسور بتابد، چه مشکلی پیش می آید؟
در این حالت، ممکن است سنسور دمای بالاتری از مقدار واقعی نشان دهد و دستگاه از گرم کردن بیشتر خودداری نماید که این مسئله، ممکن است منجر به افت دمای واقعی داخل دستگاه و مرگ جنین شود.