تامین پروتئین کافی و با کیفیت یکی از مهمترین اصول تغذیه طیور می باشد. چرا که پروتئین نقشی اساسی در رشد، تولید تخم مرغ، بهبود ضریب تبدیل غذایی و تقویت سیستم ایمنی پرندگان دارد. در سال های اخیر، صنعت پرورش طیور به دلیل افزایش قیمت و محدودیت دسترسی به منابع سنتی پروتئینی با یک سری چالش های اقتصادی و تغذیه ای روبه رو شده است. این شرایط پژوهشگران و تولیدکنندگان را بر آن داشته تا به دنبال جایگزین های پروتئینی در تغذیه طیور که مقرون به صرفه، پایدار و با ارزش تغذیه ای مناسب هستند، باشند. لذا، از آنجایی که بررسی این جایگزین ها می تواند به کاهش وابستگی به منابع گران قیمت کمک کند و زمینه ساز توسعه پایدار و بهبود بازدهی در این صنعت باشد، لازم است تا در ادامه این مقاله با ما همراه باشید و تا حدودی با جایگزین های پروتئینی در تغذیه طیور آشنا شوید؛
خرید وفروش تخم نطفه دار دانواع پرندگان از جمله تخم نطفه دار مرغ و تخم نطفه دار طوطی سانان وارداتی و پرندگان زینتی دیگر از شرکت آذرجوجه در عمده فواصل با تضمین جایگزین انجام می شود ،برای کسب اطلاعات بیشتر و نحوه خرید تخم نطفه دار شما علاقه مندان می توانید با شماره ها درج شده در سایت آذرجوجه تماس گرفته و مشاوره های رایگان کارشناسان مجموعه بهرمند شوید.
جایگزین های پروتئینی در تغذیه طیور کدامند؟
با توجه به نقش اساسی پروتئین در رشد، تولید و سلامتی طیور همواره یکی از دغدغه های اصلی صنعت پرورش طیور، تامین این منبع به صورت باکیفیت و اقتصادی بوده است. امروزه، با افزایش هزینه های های مواد غذایی سنتی مانند کنجاله سویا و پودرماهی و محدودیت های واردات و نیز، تولید داخلی نیاز به یافتن منابع جایگزین بیش از پیش احساس می شود. قطعا، جایگزین های پروتئینی می توانند علاوه بر کاهش هزینه ها، پایداری تولید و بهره وری تغذیه ای را نیز بهبود بخشند. لذا، در ادامه به مهمترین این منابع و ویژگی های تغذیه ای آنها پرداخته می شود؛
جایگزین پروتئین در تغذیه طیور
– کنجاله کلزا
کنجاله کلزا، از دانه کلزا استخراج می شود و یکی از منابع غنی پروتئین گیاهی است. میزان پروتئین موجود در این ماده 30 الی 45 درصد بوده و حاوی اسیدهای آمینه ضروری همچون متیونین و سیستئین است. مزیت کنجاله کلزا این است که نسبت به کنجاله سویا ارزان تر است و می تواند بخش قابل توجهی از نیاز پروتئینی بدن پرنده را تامین کند. البته باید به این نکته توجه کنید که وجود ترکیبات ضد موادغذایی همچون گلوکوزینولات ها و فیبر بالا می تواند مصرف این ماده پروتئینی را محدود کند. اما شما می توانید با اصلاحات ژنتیکی در ارقام کلزا و استفاده از روش های فرآوری این مشکل را تا حد زیادی رفع نمایید.
– پودر گوشت و استخوان
پودر گوشت و استخوان، یکی از منابع پروتئین حیوانی است که از ضایعات کشتارگاه ها به دست می آید. میزان پروتئین خام موجود در این ماده، بین 45 تا 55 درصد است و سرشار از کلسیم فسفر می باشد. این ماده، به دلیل دارا بودن اسیدهای آمینه با کیفیت همچون لیزین، جایگزین بسیار خوبی برای بخشی از پروتئین موردنیاز یک جیره غذایی ایده آل می باشد. مزیت دیگر آن، ارزان بودن نسبت به برخی منابع گیاهی و افزایش قابلیت هضم پروتئین آن است. با این حال، باید به کیفیت و بهداشت تولید آن توجه ویژه ای داشته باشید. چرا که، این ماده در صورت فرآوری غیربهداشتی می تواند منبع خوبی برای انتقال بیماری ها باشد.
– پودر حشرات
در سال های اخیر، استفاده از پودر حشراتی مانند لارو مگس سرباز سیاه به عنوان یک منبع پروتئینی در صنعت طیور بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این منبع پروتئینی می تواند 40 تا 60 درصد پروتئین خام داشته و غنی از اسیدهای آمینه ضروری و اسیدهای چرب مفید باشد. مزیت اصلی این ماده، پایداری آن است؛ زیرا تولید حشرات نیاز به منابع بسیار کمی دارد. آن ها ضایعات آلی را مصرف کرده و به سرعت رشد می کنند. علاوه بر این تحقیقات نشان داده اند که جایگزینی بخشی از کنجاله سویا یا پودرماهی با پودر حشرات می تواند رشد و سلامتی طیور شما را حفظ یا حتی بهبود بخشد.
– کنجاله آفتابگردان
این محصول، پس از استخراج روغن از دانه آفتابگردان به دست می آید و پروتئین خام آن بین 30 تا 35 درصد می باشد. ویژگی مثبت کنجاله آفتابگردان، درصد بالای اسیدهای آمینه ضروری همچون متیونین در آن است که برای رشد پرندگان اهمیت زیادی دارد. همچنین، نسبت به کنجاله سویا قیمت پایین تری دارد و فیبر بالای آن می تواند باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارشی پرنده هایتان گردد. البته، از آنجایی که فیبر زیاد، هضم پذیری پروتئین را کاهش می دهد، معمولا بهتر است تا این ماده را دیگر منابع پروتئینی ترکیب و استفاده نمایید.
– پودر خون ،مخمرها و پروتئین های تک سلولی
پودر خون، یکی از غنی ترین منابع پروتئین حیوانی می باشد که پروتئین خام آن در حدود 80 تا 90 درصد است. این ماده، سرشار از لیزین است و می تواند کمبود این اسید آمینه را در جیره غذایی پرنده جبران نماید. از مزایای مهم آن می توان به تراکم پروتئین بالایش اشاره نمود. این در حالی است که ما در آن شاهد کمبود برخی از اسیدهای آمینه همچون متیونین می باشیم. لذا، بهتر است تا هنگام مصرف در کنار سایر منابع پروتئینی به پرنده داده شود. همچنین، شما باید توجه داشته باشید که کیفیت فرآوری این ماده اهمیت بسیار زیادی دارد. زیرا، در صورت حرارت دهی بیش از حد قابلیت هضم پروتئین آن کاهش می یابد.
مخمرها و سایر پروتئین های تک سلولی از میکروارگانیسم ها، جلبک ها یا باکتری ها تولید می شوند و به دلیل دارا بودن پروتئین با کیفیت 40 الی 60 درصد و قابلیت هضم بالا، به عنوان جایگزین های خوب پروتئینی مطرح می شوند. علاوه بر این، مخمرها حاوی ویتامین های گروه ب و ترکیبات محرک ایمنی هستند که می توانند سلامتی روده و سیستم ایمنی بدن پرنده ها را تقویت نمایند.
– جلبک ها و ضایعات صنایع غذایی
یکی از بهترین جایگزین های پروتئینی در تغذیه طیور را می توان جلبک ها دانست . جلبک های میکروسکوپی مانند اسپیرولینا و کلرلا منابع غنی پروتئینی با غلظت 40 تا 70 درصد هستند و علاوه بر اسیدهای آمینه ضروری، سرشار از رنگدانه هایی همچون کاروتنوئیدها و اسیدهای چرب مفید می باشند. استفاده از جلبک ها در تغذیه طیورتان، علاوه بر تامین پروتئین موردنیاز بدن می تواند کیفیت رنگ زرده تخم و سلامتی سیستم ایمنی پرنده را نیز، بهبود بخشد. البته، هزینه های تولید بالا از محدودیت های استفاده از این منابع می باشد. اما، به نظر می رسد که با توسعه روش های کشت صنعتی آینده روشنی را پیش رو خواهد داشت.
محصولات جانبی صنایع مختلف همچون سبوس برنج و گندم، باگاس نیشکر و تفاله چغندر می توانند به عنوان بخشی از جیره غذایی پرنده هایتان باشند. این ضایعات، پروتئین کمتری نسبت به منابع دیگر دارند، اما ارزان و در دسترس هستند و با فرآوری قابلیت هضم آنها افزایش می یابد.
– حبوبات و دانه های محلی
حبوباتی همچون نخود، عدس، لوبیا و دانه هایی همچون باقلا و لوبیای چشم بلبلی می توانند بخشی از پروتئین یک جیره غذایی استاندارد را تامین نمایند. پروتئین موجود در این منابع 20 الی 30 درصد بوده و نسبت به پودر ماهی و سویا ارزان تر و بومی تر است. مشکل اصلی این نوع از پروتئین، وجود یک سری از ترکیبات ضد مواد غذایی همچون فیتات و تانن است. اما شما می توانید با روش هایی همچون خیساندن، حرارت دادن یا تخمیر میزان این ترکیبات مضر را کاهش دهید. لازم به ذکر است که استفاده از این منابع، به ویژه در کشورهایی که تولید سویا در آنها کم است، اهمیت زیادی دارد.
– پروتئین های تک سلولی با منشاء باکتریایی
پروتئین های تک سلولی با منشائ باکتریایی یکی دیگر از جایگزین های پروتئینی در تغذیه طیور هستند .برخی از باکتری ها مانند متیلوفیلوس متیلوتروفوس یا باسیلوس قابلیت تولید توده های سلولی غنی از پروتئین 50 تا 60 درصدی را دارند. این پروتئین ها علاوه بر اسیدهای آمینه ضروری، حاوی ویتامین های گروه ب نیز، هستند و به دلیل قابلیت هضم بالا می توانند بخشی از نیاز پروتئینی طیور را تامین کنند. مزیت مهم این نوع از منابع، امکان تولید در مقیاس صنعتی از پسماندها و منابع ارزان همچون متانول یا ضایعات کشاورزی است.
– تفاله های دانه های روغنی
از دیگر جایگزین های پروتئینی در تغذیه طیور می توان به سویا و کلزا، دانه های روغنی دیگری مثل پنبه دانه، کرچک، کنجد و بادام زمینی نیز که پس از روغن گیری کنجاله ای با پروتئین بالا تولید می کنند اشاره نمود . پروتئین این کنجاله ها، بین 30 الی 45 درصد است و برخی از آنها همچون کنجاله کنجد اسیدهای آمینه با کیفیتی دارند. البته، بعضی از مجدودیت ها نیز، وجود دارند؛ مثلا کنجاله پنبه دانه حاوی گوسیپول است که مصرف زیاد آن برای پرنده ها مضر می باشد. لذا، نیاز به فرآوری یا محدودیت در میزان استفاده دارد.
– پروتئین های حاصل از قارچ ها
برخی از قارچ ها همچون فوساریوم ونناتوم که منبع پروتئینی معروف به نام کورن است، می توانند پروتئین با کیفیتی بین 40 تا 60 درصد تولید کنند. این نوع پروتئین به دلیل داشتن فیبر، ویتامین ها و قابلیت هضم مناسب گزینه ای ارزشمند برای تغذیه پرنده های شما می باشد. بنابراین، گرچه این منبع هزینه تولید زیادی دارد، اما آینده بسیار خوبی در صنعت دام و طیور انتظار آن را می کشد.
– پروتئین پلاسما
این محصول از پلاسما و سلول های خونی خشک شده حیوانات به دست می آید و سرشار از پروتئین با کیفیت با میزان 70 ال 80 درصد و ایمنوگلوبین هاست. این نوع پروتئین، علاوه بر تامین اسیدهای آمینه، باعث تقویت سیستم ایمنی و کاهش بیماری های روده ای در جوجه ها می شود. همچنین، هرچند هزینه های تولید آن بسیار بالاست، ولی در جیره های استارتر جوجه های گوشتی می تواند بسیار موثر واقع شود.
جایگزین های پروتئینی در تغذیه طیور
– لجن فاضلاب فرآوری شده
در برخی از کشورها، از لجن فاضلاب صنعتی یا شهری، آن هم پس از تیمار و ضدعفونی کامل پروتئین استخراج می کنند. پروتئین موجود در این لجن در حدود 30 تا 50 درصد می باشد و استفاده از آن به دلیل مسائل بهداشتی و احتمال وجود فلزات سنگین محدودیت دارد. اما به عنوان یک منبع ارزان در حال بررسی و تحقیقات لازم است.
– پروتئین های نوترکیب
با پیشرفت مهندسی ژنتیک، امکان تولید پروتئین های خاص با استفاده از میکروارگانیسم های مهندسی شده مثل اشرشیاکلی یا مخمرها فراهم شده است. این پروتئین ها، می توانند دقیقا براساس نیاز بدن پرنده ها به اسیدهای آمینه طراحی شوند. هرچند، این مواد هنوز در مرحله تحقیقاتی می باشند و هزینه های تولید آنها بالاست، اما به نظر می رسد که آینده بسیار نوآورانه ای را در صنعت مواد غذایی دام و طیور داشته باشند.
سخن آخر
توجه داشته باشید که تغذیه پرندگان هم بر عملکرد و بازدهی آنها اثر مستقیم دارد و هم، بخش عمده ای از هزینه های تولید را شامل می شود. در این میان، منابع پروتئینی به دلیل نقش حیاتی در رشد و سلامتی پرندگان جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده اند. با توجه به محدودیت ها و هزینه های بالای منابع سنتی، شناسایی و بهره گیری از جایگزین های پروتئینی متنوع می تواند راهکاری موثر برای کاهش هزینه ها، بهبود کارآیی و افزایش پایداری صنعت طیور باشد. در پایان، لازم به ذکر است که آینده این صنعت وابسته به توسعه و به کارگیری چنین منابع نوآورانه ای است. منابعی که نه تنها نیازهای تغذیه ای پرندگان را برطرف می کنند، بلکه همسو با اهداف اقتصادی و زیست محیطی نیز، باشند.
سوالات متداول در مورد جایگزین های پروتئینی در تغذیه طیور
سوالاتی که ممکن است از خودتان پرسیده باشید؟
– به نظر شما چرا جایگزین های پروتئینی در تغذیه پرندگان اهمیت زیادی دارند؟
دلیل این موضوع آن است که منابع سنتی همچون کنجاله سویا و پودر ماهی گران بوده و دسترسی بدان ها محدود می باشد. جایگزین ها می توانند هزینه ها را کاهش دهند، پایداری تولید را افزایش دهند و همچنان، نیاز تغذیه ای پرندگان را تامین نمایند.
– کدام منابع گیاهی را می توان جایگزین پروتئین سویا نمود؟
مواردی همچون کنجاله کلزا، کنجاله آفتابگردان و حبوباتی مثل نخود و باقلا از جمله منابع گیاهی هستند که می توانند بخشی از پروتئین دریافتی پرندگان از جیره غذایی را جایگزین نمایند.
– پودر حشرات چه مزایایی نسبت به سایر منابع دارد؟
پودر حشراتی مثل لارو مگس سرباز سیاه علاوه بر دارا بودن پروتئین بالا و اسیدهای چرب مفید، بسیار پایدار است، از ضایعات آلی تولید می شود و می تواند کیفیت رشد و سلامتی پرندگان را بهبود دهد.
– استفاده از ضایعات صنایع غذایی در خوراک پرندگان چه نقشی دارد؟
این ضایعات به کاهش هزینه های خوراک، مدیریت بهتر پسماندها و تامین بخشی از پروتئین کمک می کنند. البته معمولا این موارد نیاز به فرآوری دارند تا قابلیت هضم آنها افزایش یابد.
– آینده استفاده از جایگزین های پروتئینی در صنعت طیور چگونه است؟
با توجه به رشد جمعیت و نیاز به تولید پایدار، آینده صنعت طیور وابسته به توسعه و به کارگیری منابع نوآورانه ای مثل پروتئین های میکروبی، جلبک ها و پروتئین های نوترکیب است که هم اقتصادی و هم سازگار با محیط زیست باشند.