بیماری های شایع چشم در مرغ را میتوان با واکسیناسیون و تهویه مناسب سالن مرغداری پیشگیری کرد. مرغ و خروس از مهم ترین طیور در صنعت پرورش پرندگان می‌باشند. گوشت و تخم مرغ از پرمصرف ترین مواد غذایی هستند که هر روز آن ها را مصرف میکنیم. در نگهداری و مراقبت از مرغ ها باید به برخی نکات از جمله تغذیه و بهداشت مرغ و خروس ها اهمیت داد. در صنعت پرورش مرغ بسیار ضروری میباشد که با بیماری های مختلف مرغ ها آشنایی داشته باشید تا در صورت مبتلا شدن مرغ ها آن ها ره درمان نمایید. دلایل مختلفی وجود دارند که می‌توانند موجب بیمار شدم مرغ و خروس شوند. چشم مرغ یکی از اندام های حساس آن هاست که تا به امروز بیماری های مختلفی در رابطه با این اندام شناسایی شده اند. بیماری های چشم در مرغ ها اکثرا شایع بوده و در صورت نگهداری نامناسب از این طیور رخ میدهند. تورم چشم، بسته شدن خود به خود و یا ترشح شدن چرک و عفونت در چشم نشانه های جدی بیماری چشم می‌باشند. بیماری چشم در مرغ ها میتواند همه گیر بوده و به کل گله منتقل شود. پس بسیار ضروری است که پس از مشاهده علائم بیماری به درمان آن بپردازید. اگر مشاهده کردید که مرغ شما یک چشم خود را میبندد، میتوانید فورا به دامپزشک زنگ بزنید و درباره درمان و دلایل آن از وی مشورت بگیرید. درمان بیماری در روزهای اول میتواند بسیار راحت تر باشد. جهت خرید تخم نطفه دار مرغ و انواع تخم نطفه دار با کارشناسان شرکت آذر جوجه در ارتباط باشید.
- انواع بیماری چشم در مرغ:
۱. التهاب ملتحمه چشم یا کونژکتیوت
۲. زروفتالمی یا خشکی چشم
۳. عفونت
۴. التهاب همزمان قرنیه و ملتحمه
۵. تومورهای متنوع
۶. آسیب دیدگی های چشم
۷. بیماری مارک
۸. کوری آمونیاک
_ بیماری ورم ملتحمه در طیور:
یکی از شایع ترین بیماری در بین طیور بیماری ورم ملتحمه میباشد. اگر پرورش دهنده به آسیب ها و کبودی ها توجه نکند، این بیماری میتواند شدیدتر شود. دلایل این بیماری میتواند عدم وجود تهویه مناسب در مرغداری، کمبود ویتامین A در تغذیه و دان پرنده ها، رطوبت زیاد و بیش از حد. علت بیماری هر چه که باشد، علائم آن همیشه یکسان است. مرغ به سختی و زحمت پلک خود را بالا میبرد، پلک ها قرمز شده، چشم هایش شروع به تورم میکنند و در چشم مرغ ترشحات چرکی دیده میشوند. علاوه بر این علائم خستگی، نداشتن اشتها و کم شدن بینایی از علائم این بیماری می‌باشند. توجه داشته باشید که اگر بیماری ورم ملتحمه پرنده را درمان نکنید موجب نابینایی کامل مرغ میشود. وقتی این بیماری را در یکی از مرغ ها ببینید، لازم میباشد که مرغ یا مرغ های بیمار را از یکدیگر جدا کنید و در جای جداگانه ای از آن ها مراقبت کنید. داروهای زیادی برای درمان این بیماری وجود دارند اما داروی مورد نظر با توجه به شرایط مرغ باید توسط دامپزشک تجویز شود.
درمان: یکی از ساده ترین راه ها برای درمان ورم چشم مرغ ها، دادن ویتامین A به پرنده است. این ویتامین را میتوانید به صورت محلول خریداری کرده و به آب آشامیدنی پرنده بیافزایید. مقدار استفاده آن به طور معمول به میزان نیم میلی لیتر در ۱۰۰ میلی لیتر آب است. علاوه بر ویتامین A، تغذیه مرغ را میتوان با ویتامین های دیگر هم غنی کرد که موجب رفاه و آسایش پرنده میشود. با این کار سلامتی و ایمنی بدن پرنده نیز افزایش پیدا میکنند. برای جلوگیری از این بیماری، باید شرایط زندگی ایده آلی برای مرغ ها فراهم شود. این شرایط شامل غذای خوب و سالم و کافی از لحاظ مواد مغذی، با هوای کافی و تهویه مناسب در محیط نگهداری می‌باشند. لذا اگر تعداد زیادی مرغ در سالن نگه می‌دارید حتما برای تهویه سالن آن ها از هواکش مرغداری مناسب استفاده کنید.
_ خشکی چشم در مرغ ها:
اگر مرغ مورد نظر چشم هایش متورم شده باشند اما هیچگونه ترشح چرکی در چشم هایش وجود نداشته باشد، در این صورت این پرنده به بیماری خشونت چشم دچار شده است. در این بیماری علاوه بر تورم چشم، خشکی قرنیه و اختلال در کار غدد اشکی نیز ب۶ وجود می آید. دامپزشک میتواند حتی از روی عکس هم این بیماری را تشخیص دهد و تنها دلیل این بیماری در مرغ کمبود ویتامین A میباشد.
درمان: در طول درمان این بیماری نیاز به مصرف هیچگونه دارویی نیست و تنها رسیدگی به تغذیه مرغ کافی میباشد. ما باید بدانیم چه غذایی به پرنده بدهیم و یا چه غذاهایی نباید به مرغ و خروس بدهیم؟ در برخی از مواقع تورم چشم پرنده به دلیل کبودی و صدمه فیزیکی ایجاد میشود. جهت جلوگیری از این اتفاق باید در مرغداری و محیط یا سالن نگهداری مرغ از نگهداشتن هرگونه مواد تیز یا برنده جلوگیری کرده و اقدام به جمع آوری خشک از روی زمین کنید.
_ عفونت چشم در مرغ ها:
دامپزشکان بسیار تاکید میکنند که برای مرغ از خودتان اقدام خرید دارو نکنید و فقط باید داروهای تجویز شده توسط دامپزشک برای مرغ ها خریداری و بکارگیری شوند. اگر چنانچه هر گونه علائم عفونت در چشم مرغ را مشاهده کردید سریعا به دامپزشک مراجعه کنید. عفونت یکی از شایع ترین دلایل تورم چشم مرغ و جوجه ها میباشد. در صورت عفونت چشم ها، چشم مرغ تورم یافته ترشحات آن افزایش پیدا میکنند. با توجه به نوع عفونتی که چشم مرغ یا جوجه ها دارد، داروی خاص برای آن تجویز میشود. اگر جوجه چشم هایش متورم شوند، یا یکی از چشم هایش را ببندد و نواحی دور چشم را بخاراند، اینها همه علائم عفونت های مختلف ویروسی می‌باشند.
_ تورم عفونی حنجره و نای در طیور:
این بیماری با دوران حاد آن مشخص میشود و تقریبا بیماری سرسختی است. این بیماری موجب ایجاد التهاب در چشم ها و حتی در تمامی غشاهای محیطی قابل مشاهده میباشد. در صورت عدم درمان حتی، این بیماری میتواند موجب مرگ پرنده شود. در ابتدا باید مرغ بیمار را از بقیه گله جدا کرد تا از انتشار این بیماری به بقیه مرغ ها جلوگیری شود. این بیماری به داروی تری متوکس درمان میشود و مدت زمان مورد نیاز برای درمان در حدود ۵ روز است.
_ بیماری کراتوکنژنکتیویت:
این بیماری به دلیل استنشاق گازهای سمی ( هر گونه گاز شیمیایی) توسط پرنده به وجود می آید. این بیماری همه گیر نیست و از یک مرغ به مرغ دیگر منتقل نمی‌شود اما ابتلا به آن شامل چند مرحله میباشد. در ابتدا قرنیه چشم مرغ کدر میشود و سپس چشم شروع به درد کرون می‌کند و بعد ترشحاتی کف مانند در چشم پرنده به وجود می آیند. در مرحله بعد اشتهای مرغ کاهش می یابد و بی حالی عمومی و خستگی در پرنده دیده میشود. توجه داشته باشید که بسیار اهمیت دارد که دامپزشک نوع خاص بیماری را تعیین کند و بگوید که آیا کراتوکونژکتیوت همراه چرک است یا نه. این تشخیص مخصوصا زمانی که هر دو چشم مرغ شروع به کدر شدن نمایند مهم میباشد
درمان: برای درمان بیماری کراتوکونژکتیوت علاوه بر تجویز آنتی بیوتیک ها از کورتیکواستروئید نیز بکارگیری میشود. همچنین دامپزشکان توصیه میکنند شستن چشم های مرغ نیز میتواند به درمان آن کمک کند.
بیماری چشم مرغ ها
_ انواع تومور چشمی در مرغ:
دلایل تومورهای مختلف چشمی در مرغ ها هنوز به طور دقیق مشخص نشده اند. در بیشتر موارد این تومورها شبیه برجستگی هایی هستند تا اینکه شبیه ورم کردگی باشند. همچنین ظاهر آن ها با التهاب همراه میباشد و پس از التهاب، چشم ها ورن میکنند. اگر چشم جوجه ها یا مرغ های مولد التهاب کند درمان میتواند کمی متفاوت باشد چون جوجه ها به قدر کافی قوی نیستند تا با این بیماری مبارزه کنند. متاسفانه در حال حاضر هیچ دارویی برای خوب کردن و از بین بردن تومور پرندگان وجود ندارد و میتوان با تغذیه مناسب مواد مغذی را به پرنده برسانید تا از لحاظ قوای بدنی اندکی تقویت شوند.
درمان: درمان این تومورها فقط از طریق جراحی و برداشتن تومورها توسط متخصصان صورت میگیرد.
_ زخمی شدن چشم مرغ:
این آسیب ها از این نظر خطرناک هستند که اگر درمان نشوند، میتواند منجر به عفونت شوند و این عفونت میتواند به سایر اندام های پرنده منتقل شود. بیشتر این آسیب های فیزیکی را پرنده ها به همدیگر هنگام پریدن یا راه رفتن وارد میکنند. توجه کنید که خروس ها مخصوصا نژاد لاری چون زیاد با هم دعوا مینمایند این آسیب ها در خروس ها بیشتر میباشد. صدمه به چشم میتواند موجب عفونت شود. این عفونت از زخم عبور کرده و باعث بیماری های مختلفی نیز میشود. پس از آسیب رسیدن و ایجاد زخم باید عفونت و تورم پرنده برداشته شوند. مهمترین جنبه در مورد این بیماری ها این است که باید به موقع متوجه آسیب دیدگی شوید و در این صورت از به وجود آمدن مشکلات جدی تر میشود جلوگیری کرد.
درمان: پس از اینکه از زخمی شدن مرغ آگاه شدید اولین کار شست و شوی زخم میباشد. برای شست و شو میتوانید از محلول های قطره چشم، کلر هگزیدین و یا اسید بوریک بکارگیری نمایید. پس از شست و شو چشم های مرغ را بررسی کنید و در صورت وجود اجسام خارجی باید آن ها را به آرامی خارج نمایید. البته توجه داشته باشید که اگر آسیب دیدگی جدی باشد باید به دامپزشک مراجعه کنید.
_ بیماری سالمونلوز:
خطر اصلی این بیماری عفونی در مرغ ها امکان انتقال آن از این پرنده ها به انسان میباشد و حتی جوجه ها هم می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. هنگامی که یک مرغ بیمار مبتلا به سالمونلا را بررسی میکنید حتما باید لباس ها، دستکش و محیط را ضدعفونی کرده و تمامی موارد بهداشتی را رعایت نمایید. علائم این بیماری بسیار شبیه به بیماری ورم ملتحمه میباشد. این علائم شامل متورم شدن چشم ها، کاهش اشتهای مرغ، لنگیدن مرغ هنگام راه رفتن و خس خس سینه هستند. این بیماری با آنتی بیوتیک های تجویز شده توسط دامپزشک درمان میشود. مرغ هایی که به این بیماری ویروسی مبتلا شده اند تا چهار ماه ناقل آن می‌باشند و می‌توانند مرغ های دیگر و انسان ها را آلوده نمایند. تخم مرغ حاصل از مرغ مبتلا به سالمونلوز نیز ناقل این بیماری میباشد.
_ بیماری مارک:
در مرغ های گوشتی بیماری مارک یک بیماری شایع میباشد. بیماری مارک بیماری ویروسی است که میتواند به راحتی کل گله را آلوده کند. اگر یکی از مرغ ها به این بیماری مبتلا شود باید فورا آن را از گله جدا کرده و در جای دیگری از آن نگهداری نمود. علائم مختلف این بیماری به شرح زیر است:
پرندگان بینایی خود را از دست میدهند.
سستی پرنده.
به سختی سر خود را بالا نگه می‌دارند.
مردمک چشم مرغ باریک میشود.
سیستم عصبی پرنده تحت فشار قرار میگیرد.
بیماری مارک در اکثر مواقع موجب کور شدن مرغ میگردد. برای مرغ های مبتلا به این بیماری هنوز درمان قطعی وجود ندارد. بهترین درمان، جلوگیری از بیمار شدن مرغ ها است. بسیار ضروری میباشد که جوجه ها را در دومین روز بعد تولدشان واکسینه کرد. اگر واکسن در این زمان تزریق نشود، در پرندگان بزرگتر دیگر اثر نخواهد داشت.
_ کوری در اثر گاز آمونیاک:
این بیماری اکثرا در جوجه های یک تا پنج ماهه رخ میدهد. کوری آمونیاک به دلیل وجود بیش از حد بخار آمونیاک در هوا رخ میدهد. بیماری کوری آمونیاک میتواند به دلیل عدم وجود سیستم تهویه مناسب و یا رطوبت بیش از حد بستر سالن در طیور به وجو آید. ابتدا چشم ها مرغ متورم و آبکی میشود. ترشحاتی از چشم ها و بینی مرغ سرازیر می‌گردند. کوری آمونیاک بیماری خطرناکی است که نه تنها بینایی مرغ بلکه در کل رشد پرنده را تحت تاثیر قرار میدهد. اگر مرغ بلکه در کل رشد پرنده را تحت تاثیر قرار میدهد. اگر مرغ های جوان مبتلا شوند امکان این وجود دارد که تمامی مرغ های مبتلا خوب نشوند. زیرا جوجه ها به اندازه کافی غذا نمیخورند و در صورت دریافت نکردن مواد مغذی می‌توانند بی حال و سست شوند.
درمان: جهت درمان این بیماری باید رژیم غذایی مرغ را تغییر داد و غذاهای بیشتری که حاوی ویتامین A میباشد جایگزین کنید. همچنین باید محیط زندگی مرغ تمیز گردد با مواد ضدعفونی کننده دیوارها ضدعفونی گردند.
مرغ هایی که بیشتر در معرض بیماری چشم قرار میگیرند
باید مرغ هایی که اکثر اوقات کم تحرک می‌باشند، سرشان کج است و یا با چشمان بسته نشسته اند را با دقت مورد بررسی قرار دهیم. اگر در چشم این مرغ ها مایعی سفید رنگ همراه با بویی نامطبوع یا ترشح از بینی مشاهده کردید به احتمال زیاد التهاب یا عفونت است. در ابتدا باید چشم های این مرغ ها شسته شده و سپس به دقت بررسی شوند تا دلیل التهاب معلوم گردد. اگر از چشم پرنده چیزی بیرون ترشح نمی‌شود اما در باز و بسته کردن آن سختی می‌کشد باید پرنده را نزد دامپزشک ببرید. بیماری های چشم در طیف وسیعی از مرغ ها فارغ از نژادشان از قبیل مرغ های معمولی یا مرغ های مولد به طور یکسان رخ میدهد. همه چیز یه شرایط پیشگیری این بیماری وابسته است. بسیار ضروری میباشد که مرغ ها، رفتارشان به دقت مورد بررسی قرار بگیرند و به بهبود شرایط با مسئولیت پذیری اقدام گردد. به ویژه در مورد جوجه ها که هنوز سیستم دفاعی ضعیفی دارند و اغلب بیمار میشوند.